Νομοσχέδιο για την ανώτατη εκπαίδευση: υπέρ ή κατά;

Πριν από αρκετό καιρό, ενόψει της επικείμενης τότε έναρξης της συζήτησης στη Βουλή για την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος και για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, είχα επιχειρήσει να διατυπώσω μερικές σκέψεις σχετικά με το θέμα (βλ. post της 16-1-2007 με τίτλο «Αναθεώρηση του άρθρου 16: υπέρ ή κατά;»). Ο επίλογος εκείνης της τοποθέτησής μου έλεγε τα εξής:

«Όμως το ποτάμι ξεκίνησε, καθώς φαίνεται, και ίσως το πιο θετικό από την ιστορία της αναθεώρησης [του άρθρου 16] να είναι το γεγονός ότι μπήκε στο επίκεντρο του πολιτικού στοχασμού το συνολικό ζήτημα της εκπαίδευσης στην Ελλάδα και αναπτύσσεται επιτέλους, έστω και στρεβλωμένα, μια κινητικότητα γύρω από το ζήτημα αυτό. Στο βαθμό που η κινητικότητα αυτή δεν μείνει στο επίπεδο του διχασμού των απόψεων, των ιδεολογημάτων και της περιχαράκωσης σε ιδιοτέλειες και σε κομματικές ή άλλες σκοπιμότητες αλλά προχωρήσει σε δημιουργικές συνθέσεις με στόχο μια σε βάθος αναθεώρηση και πραγματική εξυγίανση του άρρωστου εκπαιδευτικού μας συστήματος, μπορούμε να ελπίζουμε σε καλύτερες μέρες».

Η αναθεώρηση του άρθρου 16 πέρασε στη Βουλή, με τη γνωστή υπαναχώρηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης (αχαρακτήριστη για τη δημοκρατία μας, ανεξάρτητα από το ποια θέση παίρνει κανείς στο ζήτημα της αναθεώρησης). Τώρα είμαστε μπροστά στην προοπτική της άμεσης και με συνοπτικές διαδικασίες συζήτησης και ψήφισης στη Βουλή του νομοσχεδίου για την ανώτατη εκπαίδευση.

Θέλω αρκετές μέρες τώρα να διατυπώσω τις απόψεις μου γι’ αυτό το νομοσχέδιο. Δεν το έχω κάνει, ούτε και τώρα θα το κάνω, παρά τον (παραπλανητικό!) τίτλο αυτού εδώ του post.

Δεν θα το κάνω γιατί βρίσκω ότι μάλλον δεν έχει κανένα νόημα. Πιστεύω ότι, δυστυχώς, η κινητικότητα που λέω παραπάνω, που αναπτύχθηκε εδώ και ένα χρόνο για τα θέματα της ανώτατης εκπαίδευσης, έμεινε τελικά «στο επίπεδο του διχασμού των απόψεων, των ιδεολογημάτων και της περιχαράκωσης σε ιδιοτέλειες και σε κομματικές ή άλλες σκοπιμότητες» και δεν προχώρησε «σε δημιουργικές συνθέσεις με στόχο μια σε βάθος αναθεώρηση και πραγματική εξυγίανση του άρρωστου εκπαιδευτικού μας συστήματος».

Με άλλα λόγια, είναι πια αργά για οποιαδήποτε απόπειρα για μια τέτοια σύνθεση. Ακόμα μια ευκαιρία χάθηκε μέσα σε καπνούς και αλαλαγμούς, στα εκατέρωθεν αναθέματα και στις δαιμονοποιήσεις. Θα ψηφιστεί εντός ολίγου από την κυβέρνηση ένας νέος, δειλός και άτολμος, νόμος-πλαίσιο για την ανώτατη εκπαίδευση, με επιμέρους θετικά και άλλα τόσα αρνητικά σημεία, με ασάφειες και κενά, που δεν θα δώσει την πνοή (ίσως το φιλί της ζωής…) που χρειάζεται η ανώτατη εκπαίδευση στην Ελλάδα για να εξυγιανθεί και να ζήσει. Αφήνω κατά μέρος το ποιες πιθανότητες έχει να εφαρμοστεί στην πράξη.

Το να πω κι εγώ ποια είναι, κατά τη γνώμη μου, τα επιμέρους θετικά και τα αρνητικά σημεία στο νομοσχέδιο, το να κάνω κι εγώ προτάσεις, το να ονομάσω τις τεράστιες ευθύνες κάθε πλευράς, δεν έχει πια νόημα μέσα στους καπνούς και τους αλαλαγμούς των ημερών. Άλλωστε, τι εκπροσωπεί ένα άτομο και τι δύναμη μπορεί να έχει ο λόγος του μπροστά στις κομματικές και συντεχνιακές υπερδυνάμεις που ξέρουν καλά πώς να συντρίβουν και να πνίγουν την κάθε ατομική φωνή; Οι λέξεις έχουν χάσει το νόημά τους. Ψευδεπίγραφα όλα. Διαβάζεις «προοδευτικός» και πρέπει να καταλαβαίνεις «συντηρητικός». Διαβάζεις «νίκη» (της τάδε παράταξης, του δείνα κινήματος) και πρέπει να καταλαβαίνεις «ήττα» (της λογικής, της παιδείας). Διαβάζεις «για το λαό» και πρέπει να καταλαβαίνεις «για τους έχοντες». Και ούτω καθ’ εξής.

Δεν θα αντισταθώ, πάντως, στον πειρασμό να δώσω ένα συγκεκριμένο παράδειγμα του τι εννοώ με τη λέξη «ψευδεπίγραφος».

Υποτίθεται ότι το άρθρο στο νομοσχέδιο για το νέο νόμο-πλαίσιο που αναφέρεται στο άσυλο αποτελεί «αιτία πολέμου» κατά του νομοσχεδίου και της κυβέρνησης και κύριο επιχείρημα εκείνων που απαιτούν την απόσυρσή του διότι υποτίθεται ότι στην ουσία καταργεί το άσυλο. Αντιγράφω από το νομοσχέδιο το σχετικό άρθρο 3 (ειδικότερα την παράγραφο 3):

«Το ακαδημαϊκό άσυλο αναγνωρίζεται για την κατοχύρωση των ακαδημαϊκών ελευθεριών και για την προστασία του δικαιώματος στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία όλων ανεξαιρέτως των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας των Α.Ε.Ι., και των εργαζομένων σε αυτά, έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει».

Εδώ και κάμποσο καιρό (για την ακρίβεια, εδώ και μερικά χρόνια, και, ακόμα πιο σωστά, από τότε που αποφάσισα να δουλέψω για το πανεπιστήμιο) το άσυλο καταλύεται κατά βούληση και με το έτσι θέλω σχεδόν κάθε χρόνο για μερικές εβδομάδες. Πώς; Κάποιοι αποφασίζουν από καιρό σε καιρό να μην αναγνωρίζουν δικαίωμα στο άσυλο, ούτε σε μένα, ούτε στους συναδέλφους μου, ούτε στους διαφωνούντες φοιτητές, ούτε στους ερευνητές, ούτε στους διοικητικούς υπαλλήλους του πανεπιστημίου μας. Καταργούν στην πράξη με τον πιο αυταρχικό τρόπο το δικαίωμά «στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία όλων ανεξαιρέτως των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας των Α.Ε.Ι., και των εργαζομένων σε αυτά», δικαίωμα που θέλει να προστατεύει το νομοσχέδιο της, κατά τα άλλα «αντιδραστικής» κυβέρνησης (εισαγωγικά ή όχι, κατά το δοκούν).

Μήπως αναγνωρίζετε ποιοι είναι αυτοί οι κάποιοι; Μήπως είναι αυτοί (οι «προοδευτικοί», «μη αντιδραστικοί» και άλλα ηχηρά παρόμοια) που υποτίθεται ότι αγωνίζονται υπέρ του απαραβίαστου του ασύλου και «κατά της κυβέρνησης που το επιβουλεύεται» ενώ στην πράξη εξακολουθητικά το καταλύουν;