Αλληλεγγύη, ναι - και με κοινωνική δικαιοσύνη

Στην προηγούμενη ανάρτηση αναφέρθηκα στην ανεργία των νέων της Ελλάδας στα χρόνια της κρίσης που ζούμε. Έλεγα ότι η ανεργία εκδηλώνεται με ιδιαίτερη δριμύτητα στους νέους γενικά, ενώ σημειώνει ρεκόρ στους νέους πτυχιούχους. Το οικονομικό και κοινωνικό σύστημα που παράγει τα πρωτοφανή επίπεδα ανεργίας ανάμεσα στους νέους της χώρας μας κατατρώει την ψυχή τους και εξανεμίζει τις ελπίδες και κάθε προοπτική τους για κοινωνική ένταξη και πρόοδο. Για την πραγματική φύση αυτού του συστήματος ένας χαρακτηρισμός μόνο ταιριάζει: σύστημα - δολοφόνος. Κανείς σε αυτή τη χώρα, πόσω μάλλον αν ανήκει στην κάστα που την κυβερνάει, δεν μπορεί να κοιμάται ήσυχος όσο διαρκεί αυτό το έγκλημα.

Η λύση του προβλήματος δεν είναι καθόλου εύκολη. Στην πραγματικότητα, η οριστική και σίγουρη λύση λέγεται «παραγωγική ανασυγκρότηση». Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου όλα όσα έγιναν τα τελευταία χρόνια είχαν μοναδικό αποτέλεσμα να διαλυθεί ο παραγωγικός της ιστός, να κλείσουν οι παραγωγικές μονάδες που έδιναν δουλειά και εξασφάλιζαν την πρόοδο, το να ξαναστηθεί ο παραγωγικός ιστός (σε νέες φυσικά βάσεις) θα είναι ηράκλειος άθλος. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Στο μεταξύ τι κάνουμε; Και, στην περίπτωσή μας, τι κάνουμε με τους άνεργους γενικά και ειδικότερα με τους άνεργους νέους; Επιμένω να αναφέρομαι στους άνεργους νέους γιατί ειδικά αυτοί δεν πρόλαβαν να απασχοληθούν πουθενά και επομένως δεν έχουν καταγραφεί στους επίσημους καταλόγους των ανέργων και δεν δικαιούνται κάποιο κοινωνικό επίδομα.

Εδώ είναι που η κοινωνία πρέπει να εκδηλώσει την αλληλεγγύη της. Αλληλεγγύη όχι γενικά και αόριστα, όχι φιλανθρωπία, αλλά αλληλεγγύη με κοινωνική δικαιοσύνη, που σημαίνει με επιβάρυνση όχι εκείνων που υποφέρουν περισσότερο από την κρίση, αλλά εκείνων που ακόμα «μπορούν». Θα εξηγήσω τι εννοώ με ένα παράδειγμα.  

Μιλούσα τις προάλλες με έναν από αυτούς τους νέους που, αφού μόχθησαν και ξοδεύτηκαν (οι ίδιοι αλλά κυρίως οι γονείς τους) για κάμποσα χρόνια για να περάσουν την πόρτα ενός πανεπιστημίου και να φτάσουν μέχρι το πτυχίο, βρίσκονται τώρα ουσιαστικά χωρίς δουλειά, αφού βέβαια εκπλήρωσαν το καθήκον τους στην πατρίδα με θητεία στο στρατό – μόνο που αυτή ξέχασε το δικό της καθήκον απέναντί τους.

Για την ακρίβεια, ο νέος αυτός ψευτοαπασχολείται κάνοντας λίγα μαθήματα σε μαθητές και βγάζοντας ένα χαρτζιλίκι που του επιτρέπει όχι βέβαια να ανοίξει το δικό του σπίτι, όχι να δημιουργήσει και να συντηρήσει δική του οικογένεια, αλλά ίσα-ίσα να καλύπτει κάποια ελάχιστα προσωπικά του έξοδα – τα πιο πολλά εξακολουθούν να τα καλύπτουν οι γονείς του. Όσο για την τοπική κοινωνία (εννοώ βασικά τους δημοτικούς της άρχοντες), αφού το σκέφτηκε και το ξανασκέφτηκε, βρήκε τη λύση! Και η «λύση» λέγεται «κοινωνικό φροντιστήριο». Ο νέος που αναφέρομαι, και κάποιοι άλλοι σαν κι αυτόν, προσφέρει δωρεάν τις υπηρεσίες του στο κοινωνικό φροντιστήριο του δήμου διδάσκοντας και βοηθώντας μαθητές του γυμνασίου και του λυκείου που χρειάζονται υποστήριξη και, καθότι φτωχοί (περίσσεψαν πια στη Ευρωπαϊκή μας χώρα οι φτωχοί), δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα για να καταφύγουν σε κάποιο φροντιστήριο, όπως οι πιο εύποροι συμμαθητές τους.

Θαυμάζω τη λογική σε αυτή την ιστορία. Για να καλυφθεί η κοινωνική ανάγκη της υποστήριξης των φτωχότερων στρωμάτων της κοινωνίας μας (των μαθητών που χρειάζονται φροντιστηριακά μαθήματα για να προχωρήσουν στο σχολείο) καλούνται να συνεισφέρουν με δωρεάν εργασία τα οικονομικά πιο αδύνατα μέλη της κοινωνίας – οι νέοι επιστήμονες χωρίς δουλειά! Ούτε σκέψη να αποζημιώνονται, έστω με ένα στοιχειώδη μισθό, αυτοί οι νέοι. Εννοώ αποζημίωση από το δήμο, δηλαδή από τους πιο εύπορους του δήμου, με μια ελάχιστη επιβάρυνσή τους που θα περιλαμβανόταν στα δημοτικά τέλη ή με κάποιο άλλο τρόπο. Τέτοιες προσεγγίσεις, τέτοιες λύσεις στα πιο βασικά προβλήματα των νέων μας, όπως η ανεργία, αποτελούν ψιλά γράμματα για τους διοικούντες του δήμου (αυτοί για μια ακόμα φορά θα ζητήσουν την ψήφο μας σε λίγες μέρες για να συνεχίσουν να διοικούν – γιατί και για ποιους δημότες;). Δυστυχώς φαίνεται ότι τέτοιες λύσεις αποτελούν ψιλά γράμματα και για όλους εμάς, που βολευόμαστε με μιαν «αλληλεγγύη» που επαφίεται στην ευαισθησία και στον πατριωτισμό των Ελλήνων και λησμονεί ένα βασικό της συστατικό, την κοινωνική δικαιοσύνη και τελικά το ποιος κυρίως σηκώνει το οικονομικό βάρος της αλληλεγγύης. 

Επίμετρο: η κοινωνία πρέπει να εκδηλώσει με κάθε τρόπο την αλληλεγγύη της στους άνεργους της χώρας γενικά και ιδίως στους νέους. Αλληλεγγύη και όχι φιλανθρωπία. Αλληλεγγύη με κοινωνική δικαιοσύνη, που σημαίνει με επιβάρυνση εκείνων που ακόμα «μπορούν».