Η έκρηξη που δεν έχει γίνει

Αυτή η κοινωνία, αυτή η χώρα διαλύεται. Αυτό είναι μια πραγματικότητα που δεν επαληθεύεται απλώς από δείκτες και στατιστικές. Τη  ζει και την επαληθεύει κάθε κάτοικος της χώρας σε κάθε επαφή του με το κράτος, με τους θεσμούς κοινωνικής πρόνοιας, με τους άλλους, στη δουλειά του (αν έχει), στους (πρώην) εμπορικούς δρόμους, μέσα στη γειτονιά και στο ίδιο του το σπίτι. Η πίεση αυτής της αλήθειας είναι αβάσταχτη. Κανονικά θα έπρεπε να είχε συμβεί κοινωνική έκρηξη. Όμως η έκρηξη αυτή δεν έχει συμβεί και κανείς δεν γνωρίζει αν και πότε θα συμβεί. Πάντως μέχρι τώρα δεν έχει συμβεί.

Γιατί;

Πολλοί πιστεύουν ότι η εξήγηση βρίσκεται στην εφαρμογή και στην Ελλάδα, από τότε που ξέσπασε η κρίση και μέχρι σήμερα, του λεγόμενου «δόγματος του σοκ». Είναι η γνωστή θεωρία του ιδρυτή της «Σχολής του Σικάγου» Μίλτον Φρίντμαν που έχει εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες (Χιλή του Πινοσέτ, Βρετανία της Μάργκαρετ Θάτσερ). Η θεωρία του δόγματος του σοκ αφορά μια συνταγή θεραπείας-σοκ στην περίπτωση μιας οικονομικής κρίσης ή μιας μεγάλης καταστροφής σε μια χώρα. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η κρίση αντιμετωπίζεται σαν ευκαιρία για θεμελιακές ανατροπές, αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σε ένα κράτος. Η επιτυχία της πολιτικής αυτής βασίζεται στο φόβο (που ακολουθεί την οργή) που προκαλούν οι βίαιες ανατροπές, τα σοκαριστικά μέτρα που παίρνονται. Οι πολίτες πιστεύοντας ότι άλλα, πολύ χειρότερα έρχονται, αν δεν υποταγούν στην πολιτική αυτή, που προβάλλεται σαν η μόνη δυνατή, γίνονται απαθείς, παύουν να αντιδρούν.

Το δόγμα του σοκ δεν είναι τόσο αθώο όσο παρουσιάζεται παραπάνω. Αυτό αποδεικνύεται από τα αποτελέσματα σε όσες χώρες εφαρμόστηκε. Δεν είναι καθόλου βέβαιο, δηλαδή, ότι αποβλέπει στη σωτηρία του τόπου, όπως ισχυρίζεται η θεωρία. Σε μια χώρα που οι πολίτες της έχουν παραιτηθεί από τα δικαιώματά τους, έχοντας παραλύσει από τον τρόμο που προκαλούν τα μέτρα –σοκ, είναι το πιο εύκολο να γίνει πραγματικό πλιάτσικο σε βάρος τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού πλούτου από συγκεκριμένα συμφέροντα.

Η πολιτική του δόγματος του σοκ, ουσιαστικά του εκφοβισμού και της καταπτόησης της κοινωνίας, ταιριάζει γάντι με μια άλλη πολιτική: την πολιτική της συστηματικής καλλιέργειας απατηλών ελπίδων ότι η έξοδος από την κρίση δεν θα αργήσει, έρχεται, χάρη, βέβαια, στα μέτρα-σοκ  που παίρνονται.

Έλαβα πρόσφατα από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μου ένα μήνυμα που έδινε απάντηση σε ένα ερώτημα που με απασχολούσε τον τελευταίο καιρό και ήθελα να το ψάξω: από ποιους και πότε διατυπώθηκε τα χρόνια αυτά της κρίσης η λάθος πρόβλεψη (ή μήπως το κατασκευασμένο ψέμα και η συνειδητή εξαπάτηση;) ότι η κρίση έχει ένα ορατό τέλος;

Το μήνυμα που έλαβα έλεγε ότι υπάρχει μια παρέα 10-11 ατόμων που λένε κάθε χρόνο όλοι την ίδια φράση. «Πόσες φορές έχει ειπωθεί η φράση «του Χρόνου έρχεται ανάπτυξη στην Ελλάδα»; Κάτσαμε και τις μετρήσαμε. Λόγω των αντίστοιχων αξιωμάτων τους [των ατόμων της παρέας], η φράση αυτή είναι ανάμεσα σε πρόβλεψη, επιστημονικό συμπέρασμα και δέσμευση. Κάθε χρόνο πέφτουν έξω ως καζαμίες, επιστήμονες και μπεσαλήδες. Και τον επόμενο χρόνο την ξαναλένε, αλλάζοντας μόνο το τελευταίο ψηφίο [του έτους]».

Και αρχίζει η παράθεση των ατόμων και των δηλώσεών τους, ξεκινώντας από τον Γ. Προβόπουλο, Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας και τη δήλωσή του ήδη από το φθινόπωρο του 2010 ότι «βλέπει οικονομική ανάκαμψη στο τέλος του 2011».. Έψαξα να επαληθέψω την αναφορά στη δήλωση του Γ.Π. Και διαπίστωσα (να είναι καλά το ίντερνετ) ότι η δήλωση είχε καταγραφεί στη Οκτωβρίου 2010. Από τότε  ο κ. Διοικητής έβλεπε ανάκαμψη στην Ελλάδα, και μάλιστα στο τέλος του 2011! Το ότι διαψεύστηκε παταγωδώς δεν τον εμπόδισε να κάνει τις αισιόδοξες «προβλέψεις» του, παίζοντας με τους όρους «ανάκαμψη» και «ανάπτυξη», το 2011 για το 2012, το 2012 για το 2013, το 2013 για το 2014!

Από τότε, και κάθε χρόνο, γίνονται  ίδιες «προβλέψεις», εκτός από τον κ. Διοικητή, και από όλους ανεξαιρέτως τους διατελέσαντες Πρωθυπουργούς και Υπουργούς Οικονομικών της Ελλάδας, καθώς και από διάφορους επιφανείς εκπροσώπους των «εταίρων», «συμμάχων» και λοιπών «σωτήρων» της χώρας. Ότι δηλαδή η ανάκαμψη (ή η ανάπτυξη, που είναι βέβαια διαφορετικό πράγμα) έρχεται τον αμέσως επόμενο χρόνο! Προκαλούν τουλάχιστον οργή οι μονότονα επαναλαμβανόμενες «προβλέψεις» τους, που διατυπώνονται προκλητικά αλλά και με τη σοβαροφάνεια που συνάδει προς τους κουδουνιστούς τίτλους τους. Ο χώρος δεν μου επιτρέπει να αναφερθώ στο ατελείωτο πλήθος των «προβλέψεων» αυτών. Επιφυλάσσομαι να το κάνω, έστω ενδεικτικά, μιαν άλλη φορά.

Στο μεταξύ, το πού βρίσκεται η χώρα, ποιες είναι οι προοπτικές της για τα πολλά ακόμα χρόνια που έρχονται, και τι είδους «ανάπτυξη» μας έχει προκύψει στο μεταξύ, όλα αυτά είναι γνωστά, τουλάχιστον σε όσους, Έλληνες και ξένους, θέλουν να έχουν τα μάτια τους και το μυαλό τους ανοιχτά.