19 Μαϊου: Μέρα μνήμης του Ποντιακού Ελληνισμού

19 Μαϊου. Μέρα μνήμης της σφαγής του Ποντιακού Ελληνισμού από τους Νεότουρκους του Μουσταφά Κεμάλ, επιλεγόμενου Ατατούρκ (πατέρα των Τούρκων).

Θυμάμαι.

Αμάσεια. Πρώτος σταθμός του ταξιδιού μου στον Πόντο.

Τη νύχτα δεν μπορώ να κοιμηθώ. Εδώ, στην πόλη αυτή, το 1921,  στα πλατάνια και στους φανοστάτες δίπλα στο ποτάμι Ίρις που κυλάει ειρηνικά χωρίζοντας την πόλη στα δυο, κρεμάστηκαν από τους Νεότουρκους, στη διάρκεια φοβερών διωγμών, επιφανείς εκπρόσωποι του ποντιακού Ελληνισμού καθώς και του αρμενικού πληθυσμού, με συνοπτικές διαδικασίες, μεταξύ άλλων και στα περιβόητα "Δικαστήρια Ανεξαρτησίας" που οργάνωσε το τουρκικό εθνικό κίνημα του Κεμάλ. Μεταξύ των θυμάτων καθηγητές και μαθητές του Κολλεγίου Ανατόλια. Η εικόνα των απαγχονισμών με στοιχειώνει. 

Στην αρχαιότητα, η Αμάσεια διετέλεσε πρώτη πρωτεύουσα του Βασιλείου του Πόντου, μέχρι το 183 π.Χ., οπότε η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στην αρχαία Ελληνική πόλη Σινώπη, στα παράλια του Πόντου. Το Βασίλειο του Πόντου ή Ποντική Αυτοκρατορία ήταν κράτος ελληνικής και περσικής προέλευσης, που ιδρύθηκε από τον Μιθριδάτη Α΄ του Πόντου περί το 281 π.Χ. και διήρκεσε έως την κατάκτησή του από τους Ρωμαίους το 63 π.Χ. Οι τάφοι των Βασιλέων, απογόνων της Δυναστείας που ίδρυσε ο Μιθριδάτης, φαίνονται σκαλισμένοι στους βράχους κάτω από το αρχαίο κάστρο, σε έναν από τους δυο ορεινούς όγκους, ανάμεσα στους οποίους χτίστηκε η πόλη (βλ. φωτογραφία). Εδώ γεννήθηκε και πέθανε ο Στράβων (64 π.Χ. - 24 μ.Χ.),  Έλληνας γεωγράφος, φιλόσοφος και ιστορικός που, ειδικότερα ως γεωγράφος, συγκαταλέγεται στους διασημότερους της αρχαιότητας (βλ. φωτογραφία).

Στις αρχές του 20ού αιώνα, η Αμάσεια ήταν έδρα Μητρόπολης του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και το χριστιανικό στοιχείο της περιοχής αριθμούσε 155.000 κατοίκους σε 392 ενορίες με ισάριθμες εκκλησίες και 325 σχολεία, όπου φοιτούσαν 10.000 μαθητές και δίδασκαν 565 δάσκαλοι. Όλα αυτά χάθηκαν οριστικά. Στην πόλη σήμερα έχουν απομείνει οι παλιές ελληνικές γειτονιές, με σπίτια-φαντάσματα, πολλά από αυτά στις όχθες του Ίριδος. Στο μουσείο της πόλης και αλλού βλέπει κανείς ίχνη της παρουσίας των αρχαίων Ελλήνων κατοίκων (επιγραφές στα Ελληνικά, κιονόκρανα κλπ).

Εδώ, στην Αμάσεια, στον Πόντο, έζησαν και μεγαλούργησαν Έλληνες. Δεν ξεχνώ.