Το Κτίριο

Το ήξερα με το όνομα «το Κτίριο». Στις αρχές της δεκαετίας του 60 το είδαμε κατεβαίνοντας με τα πόδια στο Κιάτο από το χωριό της Βελίνας (απόσταση 23 χλμ). Ήταν τότε - θυμάμαι - ορατό από όλες τις πλευρές. Τώρα από τα δυτικά είναι άφαντο. Αιτία τα πουρνάρια που έχουν θρασέψει και το κάλυψαν.  

Όψη από ΝΔ

Ήμουνα με το Γιάννη, εγώ στο τέλος της εφηβείας, αυτός με το κυνηγετικό, 5-6 χρόνια μεγαλύτερος. Διανυκτερεύσαμε στη πατρικό του στη Βελίνα και την άλλη μέρα, ξεκινώντας με την αυγή, διασχίσαμε το Μουγκουστό, το πυκνό δάσος δυτικά από το Σούλι - αργότερα ένα μεγάλο μέρος του κάηκε - και πιάσαμε το δρόμο προς Μεγάλη Βάλτσα. Τώρα το δάσος έχει πια φουντώσει και είναι ωραία για περπάτημα.

Έμαθα πως το Κτίριο το λένε οι αρχαιολόγοι και «Ελληνικό». Ας το λένε. Το Κτίριο, λοιπόν, όπως το έμαθα από το Γιάννη, ήτανε – τι ήτανε; Μα τι άλλο; Φρυκτωρία! – και εδώ θα συμφωνήσω με τους αρχαιολόγους. Μια ακόμα φρυκτωρία, από τις καμπόσες που είχε η αρχαία Σικυώνα για λόγους αμυντικούς, σαν ραντάρ έγκαιρης ειδοποίησης. Που εξέπεμπε μηνύματα με τη χρήση φωτιάς ή καπνού μέχρι την πόλη της Σικυώνας, με την οποία είχε οπτική επαφή, για τα περαιτέρω και λοιπά που τα έχουμε εξηγήσει και να μην τα ξαναλέμε γιατί κουράζει.

Όψη από Α

Από το Κτίριο, που βρίσκεται σε υψόμετρο 450 μέτρων, έχει κανείς πανοραμική θέα σε όλο τον Κορινθιακό και σε όλο τον κάμπο της Βόχας, και φαίνονται όλα τα βουνά που στεφανώνουν τον ορίζοντα, όπου έχω γνωστούς, δικούς μου ανθρώπους, από παλιά, στην Ακροκόρινθο (γεια σου Λαϊδα, ωραία και κοινωφελή, αν και παρεξηγημένη) και στα Γεράνια (γεια σου Μήδεια, που από κει, από το Ηραίο, αναλήφθηκες στον ουρανό με το άρμα του Παππού σου του Ήλιου, παίρνοντας άφεση από τους θεούς για τις φριχτές σου πράξεις επειδή κι εσύ είχες φριχτά υποφέρει), στον Κιθαιρώνα (γεια σου Οιδίποδα και γεια σου Αντιγόνη, άμοιρη γενιά των Λαβδακιδών, που σας κατάτρεξε τόσο η μοίρα ώστε οι άνθρωποι να σας θυμούνται και να παρηγορούνται για τα δικά τους βάσανα) και στον Ελικώνα (γεια σου Ησίοδε και γεια σας Μούσες Ελικωνιάδες που τον εμπνεύσατε να γράψει την εκτυφλωτική Θεογονία του), στον Παρνασσό με τους Δελφούς, κέντρο του κόσμου και ομφαλός της Γης (γειά σου Απόλλωνα Μουσηγέτη και γεια σου Πυθία και δώστε μας κάνα ελπιδοφόρο χρησμό για την έρμη πατρίδα) και ακόμα πιο πέρα!

Το Κτίριο, εκτός από την πόλη της Αρχαίας Σικυώνας, στο Βασιλικό, είχε οπτική επαφή με την άλλη φρυκτωρία, προς τα νότια, στη θέση Τζαμί (Θέκριζα Κρυονερίου), κοντά στην αναθηματική στήλη για το Χάνι του Κουτρουμπή, στη Χούνη. Έχουμε μιλήσει γι αυτή. Και αυτή με τη σειρά της είχε οπτική επαφή με μιαν άλλη φρυκτωρία, ακόμα πιο νότια, νοτιοδυτικά για την ακρίβεια, κάτω από το Καίσαρι, στη θέση Τσακούθι. Έχουμε μιλήσει και γι αυτήν (θυμάστε; Ο λόφος με τα χρυσοκίτρινα κρινάκια; Και στην κορυφή; Φρυκτωρία!).

Αυτό που έχει απομείνει από το αρχικό οικοδόμημα στο Κτίριο είναι ένας ορθογώνιος πύργος, όπου σώζονται τμήματα από τους τρεις τοίχους του, χτισμένους με το ισοδομικό σύστημα. Κατά τους αρχαιολόγους, ο πύργος ήταν τμήμα ενός πολύ μεγαλύτερου κτιρίου, από το οποίο ελάχιστα ίχνη σώζονται. Άλλες πληροφορίες, κυρίως τεχνικές, και άλλες που αφορούν το έργο των αρχαιολόγων στη συγκεκριμένη θέση, περιέχονται στη μονογραφία  του Καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Γιάννη Λώλου με τίτλο "Land of Sikyon, Archaeology and History of a Greek City – State",  στην οποία έχω αναφερθεί και άλλες φορές. Ο Καθηγητής Γ.Λώλος σημειώνει ότι η στιβαρή και προσεκτική κατασκευή του πύργου, σε συνδυασμό με τη θέση του, παραπέμπει σε στρατιωτική λειτουργία. Ο πύργος επέβλεπε τους δρόμους προς τη Στύμφαλο (γεια σου Ηρακλή με τις όρνιθές σου) και τον ποταμό Σύθα, που χύνεται στην παραλία του Ξυλοκάστρου, όταν έχει νερό, εννοείται. Και επειδή η καλοδουλεμένη ισοδομική κατασκευή του είναι παρόμοια με αυτή που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή των τειχών της Σικυώνας, ο ίδιος κλίνει προς την υπόθεση ότι ο πύργος κατασκευάστηκε στο τέλος του 4ου ή στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ., όταν δηλαδή, στα χρόνια του Δημητρίου του Πολιορκητή, η πόλη μεταφέρθηκε στη νέα της θέση, από τον κάμπο ένα επίπεδο πιο ψηλά, στη θέση του Βασιλικού.

Στο εσωτερικό του φρουρίου (φαίνεται η είσοδος)

Πώς πάμε στο Κτίριο; Παίρνουμε το δρόμο (άσφαλτος πάντα) που περνάει μέσα από το Πάσιο και πάει προς Μεγάλη Βάλτσα. Προχωράμε, προχωράμε, δεν κολώνουμε στις στροφές, και κάποια στιγμή να μια διχάλα: δεξιά κατηφορίζει προς Μεγάλη Βάλτσα, τη βλέπουμε, είναι μπροστά μας. Αριστερά πάει … αριστερά! Εκεί σταματάμε. Βλέπουμε τίποτα, κανα αρχαίο; Όχι. Τίγκα στο πουρνάρι η περιοχή στα αριστερά μας. Μόνο ένα προσκυνητάρι σε βάση από αρχαίο υλικό, στα δεξιά μας.

Το προσκυνητάρι

Ε, απέναντι ακριβώς είναι το Κτίριο, αλλά δεν φαίνεται τίποτα από το δρόμο! Θα βρείτε τρόπο να το προσεγγίσετε, αν περπατήσετε λίγο προς τα πίσω, φτάσετε στο πεύκο και ανηφορίσετε μέσα από το λιόφυτο. Το Κτίριο, ό,τι απόμεινε απ’ αυτό, θα φανερωθεί μπροστά σας, λιτό, επιβλητικό, με εντυπωσιακά μεγάλους δόμους.  
 

Απολαύστε τη θέα και τη σιωπή και … στο επανιδείν! Μας περιμένουν κι άλλες φρυκτωρίες, απομεινάρια από το αρχαίο μας παρελθόν. Θα τις ψάξουμε, υγεία να έχουμε.