Η δική μου Μεταμόρφωση

Στις 6 Αυγούστου, αύριο δηλαδή, γιορτάζει η εκκλησία της Αγιά-Σωτήρας, δηλαδή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στο Κιάτο. Αλλά εγώ θα σας μιλήσω για μια άλλη εκκλησιά, και αυτή της Μεταμόρφωσης, πολύ πιο μικρή, πολύ πιο όμορφη, πολύ πιο σημαντική, που είναι πολύ κοντά, ούτε επτά χιλιόμετρα από την άλλη, τη μεγάλη.

Εδώ και αρκετά χρόνια, καθώς ταξίδευα από Αθήνα προς Κιάτο, λίγο πριν φτάσω στο 100^ο χιλιόμετρο, έβλεπα συχνά στα δεξιά μου ένα μικρό, κομψό τρούλο μόλις να ξεπροβάλλει από τα δέντρα. Άλλοτε τον έβλεπα, άλλοτε δεν τον έβλεπα. Κάποτε τον έχανα, ήταν ζήτημα λίγων δευτερολέπτων που μπορούσα να τον δω, άλλοτε θυμόμουν να κοιτάξω δεξιά όταν πια τον είχα προσπεράσει.

-      - Κάτι συμβαίνει εδώ, έλεγα, και υποσχόμουν κάποια στιγμή να ψάξω για τον τρουλάκο και ό,τι υπήρχε αποκάτω του.

Τα ίδια μου είχαν συμβεί με τη φρυκτωρία στο λόφο με τα χρυσοκίτρινα κρινάκια, αν θυμάστε. Αν δεν θυμάστε, μπείτε στο blog μου costaspappis.blogspot.com και ψάξτε, σας τα είχα πει πριν κανά χρόνο, τον Οκτώβρη του 2017 για την ακρίβεια.

Ήρθε η στιγμή να τον ψάξω, τον έψαξα και τον βρήκα. Και δεν πίστευα στα μάτια μου. Ένας μικρός, πανέμορφος Βυζαντινός ναός, βασιλική μετά τρούλου, χτισμένος με αρχαίο υλικό, στη μέση ενός μικρού παλιού νεκροταφείου, παρουσιάστηκε μπροστά μου μέσα στο χαμηλό, χρυσό φως εκείνου του δειλινού. Σε ελάχιστη απόσταση από την Εθνική οδό, στα δυτικά της γέφυρας που περνάει  πάνω από την Εθνική και οδηγεί στα Ταρσινά. 

 Τρία μικρά Ιωνικά κιονόκρανα και δυο σπόνδυλοι φαίνονταν απέξω ενσωματωμένα στο δυτικό τοίχο του ναού. Τι ομορφιά, τι χάρη ήταν αυτή που αντίκριζαν τα μάτια μου! Γύριζα γύρω-γύρω, σαν να χόρευα, και φωτογράφιζα πριν μου χαθεί το φως του δειλινού.

Κάποια στιγμή μπήκα μέσα στο μικρό ναό, εύκολο ήταν.  Και τότε άλλο θαύμα αντίκρισαν τα μάτια μου. Ο τρούλος στηριζόταν σε δυο μοναδικούς ακέραιους μονόλιθους, σε δυο κίονες Ιωνικού ρυθμού με δυο υπέροχα κιονόκρανα! Στους τοίχους ίχνη από τοιχογραφίες. Το εσωτερικό ολόκληρο συμπλήρωνε αρμονικά σε ομορφιά την εξωτερική αρχιτεκτονική του ναού. Ένα θαύμα!

Όταν ολοκλήρωσα τη φωτογράφιση, μέσα κι έξω από το ναό, είχε λιγοστέψει πολύ το φως αλλά εγώ δεν έλεγα να ξεκολλήσω από το χώρο. Μέχρι και τους τάφους γύρισα έναν-έναν διαβάζοντας τα ονόματα των νεκρών, από όπου έβγαιναν μικρές λυπητερές ιστορίες - αλλά αυτό άστο γι άλλη φορά… 

Την άλλη μέρα αναζήτησα πληροφορίες, που τις βρήκα τελικά από κάποιον κύριο εργαζόμενο στη Μητρόπολη Κορίνθου - καλή του ώρα - καταγόμενο από τα Ταρσινά, που με εξαιρετική ευγένεια και εξυπηρετικότητα μου έδωσε ορισμένες πληροφορίες. Ότι ο ναός ήταν Βυζαντινός του 13^ου αιώνα ή προγενέστερος. Ότι το αρχαίο υλικό, και συγκεκριμένα οι δυο Ιωνικοί κίονες, ήσαν φερμένοι από αλλού, γιατί στον τόπο του ναού δεν βρέθηκε αρχαίο υλικό, και πιθανώς να μεταφέρθηκαν εκεί από τον αρχαίο ναό της Άρτεμης που κάποια λείψανα βρέθηκαν έξω από τα Ταρσινά, σε ένα λόφο, εκεί που σήμερα βρίσκεται ο ναός της Ευαγγελίστριας (Ευαγγελισμός της Θεοτόκου) κτισμένος πριν από δυο αιώνες περίπου. Το 1940, λέει, εμφανίστηκε εκεί η Παναγία. Μόνο που εγώ αλλού είδα το θαύμα: στο ναό της Μεταμόρφωσης φυσικά!

Πήγα και επισκέφτηκα, την επόμενη, την Ευαγγελίστρια. Μια όμορφη εκκλησία, σε καταπληκτική τοποθεσία, ανάμεσα σε κυπαρίσσια και πεύκα (θα ανεβάσω φωτογραφίες προσεχώς). Μπήκα μέσα και στην είσοδο είδα στο δάπεδο ένα μικρό πανέμορφο ψηφιδωτό. Έξω με υποδέχτηκε ένας τυφλίτης, ξάδερφος μάλλον του αλλουνού που είχα συναντήσει στο λόφο με τις κατσουλιέρες, κοντά στο Μπουντρούμι, αν θυμάστε… στο Βασιλικό… Δεν θυμάστε; Δεν πειράζει. Τα λέω, και με φωτογραφίες, στο blog μου – ψάξτε το.  

Ανέτρεξα και στο σύγγραμμα του αρχαιολόγου Γ.Λώλου Land of Sikyon όπου βρήκα μια σύντομη αναφορά στο ναό που συνοδεύεται από φωτογραφίες. Όπως σημειώνει ο Γ.Λώλος, τα αρχαία κομμάτια που είδα ενσωματωμένα στο δυτικό τοίχο, κιονόκρανα και λοιπά, μπορεί να ανήκαν αρχικά σε κάποια ταφικά ναόσχημα μνημεία.

Ξαναγυρίζω στο μικρό μου ναό. Ήρθε η ώρα να τον αποχαιρετήσω. Θα τα ξαναπούμε σύντομα, του λέω. Φεύγω πλημμυρισμένος από την ομορφιά του. Με κατέχει μια αγαλλίαση, ένα αίσθημα πληρότητας. Διαπιστώνω πως ένας νεότερος ναός, χριστιανικός, που για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε και αρχαίο υλικό, μπορεί να είναι εφάμιλλος σε ομορφιά με το ναό από όπου έχει προέλθει το υλικό αυτό. Ίσως να μη δικαιούμαι να το λέω αφού δεν μπορώ να έχω την εικόνα του αρχαίου ναού της Άρτεμης - αν το υλικό για το χτίσιμο του νεότερου ναού προήλθε από εκεί. Όμως η ομορφιά του νεότερου ναού μου φωνάζει: «Δικαιούσαι»!