Η δική μου Μεταμόρφωση: Κάστρο των Σφυρών, Παναγία του Βράχου, και Έξοδος!

- Είπαμε στην προηγούμενη συνέχεια για την ιστορία της αρχαίας Ταρσού. Μας μένει η ονομασία «Κάστρο των Σφυρών» και η Παναγία του Βράχου. Το οδοιπορικό μας οδεύει στο τέρμα του. Έξοδος!

- Ο Μπουβής αναφέρει ότι η ονομασία αυτή προέρχεται από περιστατικό της άλωσης της Ταρσού. «Μαζί με τους Ταρσινούς είχαν κλειστεί στο κάστρο και 20 Αλβανοί, που πολέμησαν με λύσσα τον Μωάμεθ [Β΄ τον Πορθητή]. Αυτούς τους είχε πιάσει νωρίτερα ο Μωάμεθ αιχμαλώτους αλλά τους είχε χαρίσει τη ζωή με τη συμφωνία να μην ξαναπολεμήσουν εναντίον του. Εκείνοι όμως, παρά την υπόσχεσή τους κλείστηκαν στο κάστρο με τους Έλληνες και πολέμησαν τους Τούρκους. Γι’ αυτό ο Μωάμεθ, όταν τους έπιασε, τους έσπασε τα σφυρά, δηλαδή τους αστραγάλους, ώστε να μη μπορούν πια να σταθούν στα πόδια τους, και τους άφησε να πεθάνουν. Από την απάνθρωπη αυτή πράξη πήρε το κάστρο το όνομά του [«Κάστρο των Σφυρών»]. Σ’ αυτό το κάστρο βρισκόταν, λένε, ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ ο Παλαιολόγος ενώ ήταν ακόμη Δεσπότης του Μυστρά όταν έλαβε το μήνυμα από την Πόλη για να γίνει Αυτοκράτορας του Βυζαντίου». 

- Ωραία. Νομίζω πως τώρα, για να ολοκληρώσουμε το οδοιπορικό μας, ήρθε η ώρα να πούμε δυο λόγια και για την Παναγία του Βράχου.
- Ξεκινάμε. Το εκκλησάκι βρίσκεται πολύ κοντά στα σημερινά χωριά, μόλις ένα-δυο χιλιόμετρα απόσταση. Σύμφωνα με τη λυρική περιγραφή του Μπουβή, που δεν απέχει καθόλου από την πραγματικότητα, «ένας εντελώς κάθετος, γρανιτώδης βράχος που εκτείνεται σε μήκος περίπου 500 μ. και ύψος 100 μ. προβάλλει μπροστά μας άγριος και απειλητικός. Μερικές νεροσυρμές κατά αποστάσεις, που σχηματίστηκαν από τη ροή του νερού στο πέρασμα των χρόνων, διακόπτουν τη μονοτονία του άγριου βράχου…». Εδώ, σε μια βαθειά σπηλιά του βράχου, χτίστηκε ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στην Παναγία. Ποιος και πότε το έκτισε, άγνωστο. Σύμφωνα με μια παράδοση, το εκκλησάκι ιδρύθηκε ως εκπλήρωση τάματος από μια γυναίκα που σώθηκε ως εκ θαύματος στην άλωση της Ταρσού από τον Μωάμεθ. Αργότερα, λίγα μέτρα πιο κάτω, χτίστηκε μια άλλη εκκλησία, αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα. Μαζί με μερικά κελιά αποτελούν την εγκαταλειμμένη  μονή της Αγίας Τριάδας. Ούτε συζήτηση ότι αξίζει να επισκεφτεί κανείς την Παναγία του Βράχου. Εκτός που αποτελείται από διάφορους εντυπωσιακούς μικρούς θαλάμους, που διαδέχονται ο ένας τον άλλον ως το βάθος της σπηλιάς, υπάρχει αξιόλογη εικονογράφηση και προσφέρει μοναδική θέα. Γιορτάζει στα εννιάμερα της Παναγίας, στις 23 Αυγούστου, οπότε γίνεται πανηγύρι. Αυτά εν ολίγοις.

- Τελειώσαμε ή μου φαίνεται;
- Τελειώσαμε! Εκεί θα είναι η τελευταία μας στάση, στο οδοιπορικό μας που ξεκίνησε ανύποπτα, από τη «δική μου Μεταμόρφωση», από το βυζαντινό εκκλησάκι, το χτισμένο με αρχαίο υλικό, ανάμεσα στο Βέλο και στα Ταρσινά, που ανακάλυψα εντελώς τυχαία.
- Τι τύχη που την είχες!
- Δίπλα ήταν, λίγα χιλιόμετρα απόσταση από το γενέθλιο τόπο, που τώρα έχει γίνει ο τόπος του παραθερισμού.
- Κι όμως, έπρεπε να περάσουν δεκαετίες ολόκληρες μέχρι να το ανακαλύψεις.
- Και πάλι καλά! Ζούμε ή περνάμε μια ολόκληρη ζωή δίπλα σε θαύματα, και αρνούμαστε να τα δούμε. Άνθρωποι ταξίδεψαν, είδαν κι έμαθαν πολλά. Είμαστε δίπλα τους, κι όμως αρνούμαστε να τους ακούσουμε. Και αρνούμαστε να σκεφτούμε πέρα από τα γνωστά, τα τρέχοντα και τετριμμένα. Πώς το είπε ο Οιδίποδας στον μάντη Τειρεσία; «Τυφλός τα τ’ ώτα τον τε νουν τα τ’ όμματα ει»! «Είσαι τυφλός και στα αυτιά και στο μυαλό και στα μάτια»! Ας μην πω στον πειρασμό να μεταφέρω τα λόγια του Οιδίποδα στους σημερινούς Νεοέλληνες… Αλήθεια, εσύ τι λες; Είναι άραγε οι σημερινοί Νεοέλληνες τυφλοί και στα αυτιά και στο μυαλό και στα μάτια;
- Αν κρίνω από πολλούς γύρω μου… Αλλά ας μη μπούμε σ’ αυτή τη συζήτηση. Ας γυρίσουμε στο οδοιπορικό μας.
- Συμφωνώ. Πίσω στο οδοιπορικό μας, λοιπόν, που μας οδήγησε λίγο έξω από τα Ταρσινά, προς τα νότια, στον τόπο που λατρευόταν κάποτε η Άρτεμη και τώρα η Παναγία η Ευαγγελίστρια.
- Δεν είναι λίγοι οι χριστιανικοί ναοί που χτίστηκαν πάνω στα ερείπια αρχαίων ναών…
- Πολλών κατεστραμμένων από τους χριστιανούς για να σβήσει η παλιά, παγανιστική θρησκεία των Ελλήνων. Έγινε τότε πολλή ζημιά. Χάθηκαν τόσοι θησαυροί της τέχνης και του πολιτισμού της αρχαίας Ελλάδας…
- Και διηγώντας τα να κλαις… Αν και, σε αρκετές περιπτώσεις, στη θέση των αρχαίων ναών, που πολλοί καταστράφηκαν για άλλους λόγους και όχι εξαιτίας των χριστιανών, χτίστηκαν νέα θαύματα, μνημεία πολιτισμού. Τέτοια υπέροχα μνημεία χτίστηκαν και με τη χρήση υλικών από τους αρχαίους ναούς.
- Όπως στην περίπτωση του χριστιανικού ναού της Μεταμόρφωσης των Ταρσινών, της «δικής σου Μεταμόρφωσης».
- Ακριβώς. Αλλά, ξανά, ας γυρίσουμε στο οδοιπορικό μας.
- Που μας πήγε στην αναπαράσταση της ετήσιας αποδημίας των τσοπάνων στην αρχή του χειμώνα από τον Ταρσό στα χειμαδιά των Ταρσινών Καλυβιών και πάλι πίσω, στον Ταρσό, στην αρχή της άνοιξης.
- Τι περιπέτεια κι αυτή!
- Κάθε χρόνο, σαν τα χελιδόνια!
- Έπειτα οδηγηθήκαμε στην αναζήτηση της ψυχής του τόπου. Των σημερινών Ταρσινών. Όπου αναρωτηθήκαμε τι έμεινε από τις χαρές και τις πίκρες των ανθρώπων που έζησαν εδώ τόσα χρόνια, σχεδόν δυο αιώνες, τι έμεινε στον τόπο από την ψυχή του δηλαδή. Και είπαμε πως η ψυχή του τόπου τριγυρνάει σαν σκιά σε τόπο μακρινό, μαζί με τις  ψυχές των ανθρώπων που έφυγαν για να έρθουν άλλοι.
- Με τις δικιές τους έννοιες, τη δική τους λογική. Θυμάμαι που μου έλεγες πως, όταν επισκέφτηκες τα Ταρσινά για να μαζέψεις πληροφορίες και υλικό, κάποιοι έδειξαν ενδιαφέρον, αλλά κάποιοι άλλοι προσπαθούσαν να σε ψαρέψουν για την πολιτική σου ταυτότητα, αν θα είσαι … υποψήφιος στις επόμενες εκλογές και - συμπέραναν - γι αυτό η τιμή της επίσκεψης!
- Άστο! Και να που το οδοιπορικό μας σήμερα καταλήγει στην αρχαία Ταρσό και στην Παναγία του Βράχου. «Καταλήγει» είπα; Αλλά το ταξίδι δεν καταλήγει ποτέ!
- Ποτέ! Αλλά με την κουβέντα φτάσαμε σχεδόν. Να μπροστά μας ο κάμπος του Φενεού, να τα χωριά του, να η Ντουρτουβάνα και ο Σαϊτάς απέναντι. Σε λίγο θα φανεί η Γκούρα. Μετά το Στενό. Και, τέλος, ο Ταρσός με τα δυο χωριά του!
- Ετοιμάσου για μεγαλεία. Από τη μια τα Μετέωρα της Κορινθίας, απ’ την άλλη, απέναντι, η δασωμένη Ζήρια με την ψηλότερη κορφή της, την Τρικαλιώτικη!

- Και εις άλλα με υγεία!