Η βίγλα στο Παλιόκαστρο του Ασωπού

 

Σηκωθείτε, μην κάθεστε! Το πρόγραμμά μας σήμερα έχει ξανά Λακωνία. Ακόμα μια βίγλα. Μας περιμένει πάνω σ’ έναν απόκρημνο λόφο, στο Παλιόκαστρο Ασωπού. Την επισκεφτήκαμε τον περασμένο Αύγουστο.

Για να ανοίξει η όρεξη, φωτογραφίες.

Πριν πάρουμε την ανηφόρα για το Παλιόκαστρο, ας θυμηθούμε τι κάναμε προηγουμένως.

Κοιτάξαμε νοτιο-ανατολικά από το Σημείο Μηδέν. Λέω «Σημείο Μηδέν» την Βίγλα του Αγίου Κωνσταντίνου, την λησμονημένη από αιώνες βίγλα κοντά στο χωριό Κουλέντια (Ελληνικό) της Λακωνίας, για δυο λόγους: επειδή έχει μια ειδική, στρατηγική σημασία στην αλυσίδα φρυκτωριών, στο ανατολικό ποδάρι του Λακωνικού κόλπου. Και επειδή έχει μια ξεχωριστή, προσωπική σημασία για μένα, αφού είναι η βίγλα που εντόπισα σε μια από τις περιπλανήσεις μου στις εξοχές και στις ερημιές που τριγυρνάω. Συμβάλλοντας έτσι μ’ ένα μικρό λιθαράκι στην γνώση της ιστορίας του τόπου (https://costaspappis.blogspot.com/2020/09/blog-post_10.html).

Νοτιο-ανατολικά, λοιπόν, είδαμε τ’ όμορφο κάστρο των Βάτικων (Αγίας Παρασκευής), χτισμένο σ’ ένα μικρό λόφο μέσα στον κάμπο, στα περίχωρα της Νεάπολης Λακωνίας (https://costaspappis.blogspot.com/2020/09/blog-post_30.html). Ανάμεσα στο Σημείο Μηδέν και στο κάστρο υπάρχει οπτική επαφή, που εκείνα τα χρόνια της ενετοκρατίας ήταν το ζητούμενο για την ανταλλαγή μηνυμάτων, σωτήριων για την προστασία από τους κουρσάρους.

Ας κοιτάξουμε τώρα νότια και δυτικά, προς τον κάμπο της Ελίκας. Εκεί μας είναι γνωστά τα μέρη. Έχουμε οπτική επαφή με δυο κρίκους στην αλυσίδα από βίγλες, σ’ αυτό το ποδάρι του Λακωνικού κόλπου: τον Κουλεντιανό πύργο και τον πύργο του Φονιά, αντίστοιχα: 

http://costaspappis.blogspot.com/2019/07/blog-post_11.html

http://costaspappis.blogspot.com/2019/07/blog-post.html.

Επόμενος κρίκος;

Από τον Καστρολόγο (https://www.kastra.eu/) μαθαίνουμε πως ο επόμενος κρίκος είναι το Παλιόκαστρο Ασωπού. Ακόμα πιο πέρα είναι ο πύργος της Ελαίας. Αυτούς τους δυο κρίκους θα επισκεφθούμε. Πριν από την επίσκεψή μας επισκεπτόμαστε με τον Θωμά ξανά τον πύργο του Φονιά. Από εκεί μόλις διακρίνουμε, αλλά χωρίς να μας μένει καμιά αμφιβολία, τον λόφο του Παλιόκαστρου. Ισχυρή ένδειξη ότι το Παλιόκαστρο λειτουργούσε, εκτός από κάστρο, και ως βίγλα. Με τον πύργο της Ελαίας όμως δεν υπάρχει οπτική επαφή από τον πύργο του Φονιά.

Ξεκινάμε από την Ελίκα της Λακωνίας, την βάση μας, για τον πρώτο προορισμό, το Παλιόκαστρο. Οι τρεις μας, ο Θωμάς, ο Θοδωρής κι εγώ. Απόγευμα Αυγούστου προχωρημένο, για να μην φάμε την ζέστη της μέρας. Δεν ήταν και η καλύτερη απόφαση. Ούτε το φως ήταν καλό, ούτε τον χρόνο που θέλαμε για την φωτογράφιση είχαμε, γιατί μέρος του διαθέσιμου χρόνου αναλώθηκε στο ανέβασμα στον τόπο του προορισμού μας.  

Το Παλιόκαστρο βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 250 μέτρων, στο πλάτωμα της κορυφής ενός εντυπωσιακού απόκρημνου λόφου. Τον συναντάει κανείς καθώς κινείται στον επαρχιακό δρόμο Παπαδιάνικων-Δαιμονιάς, που οδηγεί στην Ελίκα και στην συνέχεια στη Νεάπολη και στην Μονεμβασιά. Από τα Παπαδιάνικα με κατεύθυνση προς την Δαιμονιά, η απόσταση μέχρι το Παλιόκαστρο είναι περίπου 2 χλμ. Ο λόφος αναγνωρίζεται εύκολα, καθώς δεσπόζει στην περιοχή, και διαθέτει εξαιρετική φυσική οχύρωση. Είναι πολύ κοντά στον δρόμο και ξεχωρίζει με το τραπεζοειδές σχήμα του. Μια σήμανση πάνω στον δρόμο οδηγεί στην αρχή μιας πεζοπορικής διαδρομής. Το ανέβασμα, με αρκετή κλίση, απαιτεί προσοχή στις μικρές σάρες που σχηματίζονται. Διαρκεί για το κατσίκι της παρέας, τον Θωμά, 30 λεπτά. Για τους άλλους δυο, 45 λεπτά. Δεν τα πήγαμε κι άσχημα!

Ο Καστρολόγος (https://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=asopo) δίνει για το κάστρο την πληροφορία ότι ο χρόνος της κατασκευής είναι άγνωστος, η προέλευση Βυζαντινή, ότι πρόκειται για ερείπια κάστρου. Διαβάζουμε ακόμα πως «ο τόπος υπήρξε καταφύγιο των κατοίκων στις πειρατικές και τουρκικές επιδρομές, αλλά είναι αμφίβολο αν υπήρξε ποτέ πραγματικό κάστρο. Πιθανόν όμως και να ήταν, δεδομένου ότι από τις λίστες με τα κάστρα (Annali Veneti κ.λπ.) καταγράφεται στην Λακωνία ένα κάστρο Asopo ή Asopes το 1463 υπό Ενετική κατοχή, και το 1467 υπό Οθωμανική κατοχή, ενώ το 1471 σημειώνεται ως Aspes (?) και ως ενετικό. Δεν είναι βέβαιο ότι αυτές οι αναφορές αφορούν το συγκεκριμένο κάστρο, είναι όμως εξαιρετικά πιθανό».

Μετά από μια κοπιαστική διαδρομή, όπου συναντάμε άγριες ελιές και θάμνους, φτάνουμε επιτέλους στην κορυφή. Λίγο πριν φτάσουμε συναντάμε αρχαία πέτρινα σκαλοπάτια που, στο τέλος, είναι σύγχρονα, και μπορεί κανείς να βοηθηθεί έστω και στα τελευταία μέτρα πιάνοντας μια μεταλλική κουπαστή. Στο πλάτωμα, στην αρχή, ένας λίθινος σωρός και μια σημαία, και παντού διάσπαρτα ερείπια βυζαντινών κτισμάτων.

Καθώς χαμηλώνει το φως τρέχουμε κι οι τρεις μας να προλάβουμε να φωτογραφίσουμε τα ερείπια πάνω στο πλάτωμα, κί όλα φτάνει το μάτι μας ολόγυρα. 

 

Η θέα από δω πάνω είναι μοναδική. Μπορεί κανείς να διακρίνει ολόκληρο τον Λακωνικό κόλπο έως το Γύθειο και τα Κύθηρα. Από κάποιο σημείο, σε μιαν άκρη πάνω στο πλάτωμα, μπορεί κανείς να διακρίνει (περισσότερο, να μαντέψει) νοτιοανατολικά, στο βάθος, τον Πύργο του Φονιά, ενώ δυτικά μόλις διακρίνεται κι ο πύργος της Ελαίας. Από Μονεμβασιά (θα μιλήσουμε γι’ αυτό) δεν βλέπουμε τίποτα – αλλά αυτό το ξέραμε ήδη…

Όπως μας πληροφορεί η ιστοσελίδα του Δήμου Ασωπού (http://www.asopos.gr/paralies3.htm), από εδώ μπορεί κανείς να διακρίνει όλο το Λακωνικό Κόλπο, και συγκεκριμένα τα χωριά Γλυφάδα, Μποζά, Ασωπό, Ξυλί, Καραβοστάσι, Πλύτρα, Παπαδιάνικα, Χαρακιά, παραλία Δαιμονιάς (Πυλά), και Αρχάγγελο. Επίσης, το Γύθειο και τα Κύθηρα.

 

Απολαμβάνουμε την υπέροχη δύση του ήλιου προς τα μέρη της Μάνης, μέσα σε συννεφάκια βαμμένα με χρώματα πορφυρά. Σπεύδουμε για να προλάβουμε το νύχτωμα. Το μονοπάτι είναι ανώμαλο κι η κάθοδος δεν αστειεύεται. Ευτυχώς φτάνουμε στην βάση μας χωρίς αβαρίες.

 

Σειρά τώρα έχει ο πύργος της Ελαίας. Ραντεβού ξανά εδώ προσεχώς.