Τρία κείμενα μικρά για τον Απρίλη

 Συνομιλώντας με τη φύση και την ιστορία

Από την τελευταία μου παραγωγή στο Facebook σκέφτηκα να αναπαραγάγω σε αυτήν εδώ τη στήλη τρία μικρά επίκαιρα κείμενά μου, που έχουν να κάνουν με το μήνα Απρίλη. Βασικός λόγος ότι δεν έχουν πρόσβαση στο Facebook όλοι οι αναγνώστες της εφημερίδας.

Το πρώτο κείμενο έχει τίτλο δανεισμένο από ένα ομώνυμο ποίημα του Γιώργου Σεφέρη: Ασπάλαθος. Όνομα θάμνου πολύ κοινού στα μέρη μας, που ανθίζει αυτό τον καιρό. Αναφέρεται έμμεσα στη Χούντα του 67 και την ποινή που θα της άρμοζε για τα εγκλήματά της. 

Το δεύτερο κείμενο έχει σαν θέμα του μια ορχιδέα που φυτρώνει τον Απρίλη. Μόνο που αυτή η ορχιδέα έχει ένα απροσδόκητο όνομα: «γυμνός άνδρας» (naked man orchis). Γιατί; Διαβάστε το κείμενο! 

Τέλος, το τρίτο κείμενο έχει σαν θέμα του τις μορχέλες, περιζήτητα άγρια μανιτάρια που φυτρώνουν τον Απρίλη-Μάη και στην Κορινθία, στα βουνά και στα δάση της.

Ασπάλαθος

Μη σας ξεγελάει το λάμπρο κίτρινο χρώμα του, ούτε η λεπτή ευωδιά του. Μπορεί με τ' αγκάθια του να γίνει όργανο θάνατου μαρτυρικού.

Όπως έγινε με τον Αρδιαίο, τον πανάθλιο εκείνο τύραννο.

Όπως θα τον ήθελε, το είπε έξω από τα δόντια, χωρίς περιστροφές, ο μεγάλος μας ποιητής Γιώργος Σεφέρης, για τους τύραννους της χούντας. Αυτό θα ευχόταν γράφοντας το περίφημο ποίημά του “Επί ασπαλάθων” λίγο πριν πεθάνει.

Το θυμηθήκαμε, 54 χρόνια μετά το εθνικό έγκλημα, τη δικτατορία της 21 Απριλίου 1967.

 Ακόμα πληρώνουμε.

 Διαβάστε όλο το ποίημα:

 *********************

Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού

πάλι με την άνοιξη.

Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες

το κόκκινο χώμα κι ασπάλαθοι

δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια

και τους κίτρινους ανθούς.

Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες, χορδές μιας άρπας αντηχούν

ακόμη...

Γαλήνη.

— Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον;

Μια λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού

τ' αυλάκια·

τ' όνομα του κίτρινου θάμνου

δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς.

Το βράδυ βρήκα την περικοπή:

«τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει

«τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν

τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν

απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους

και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο, κουρέλι».

Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του

ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος.

 

Ορχιδέα «γυμνός άνδρας»

Μια ορχιδέα με όνομα «γυμνός άνδρας» (naked man orchis);

Γιατί όχι!

Δείτε την φωτογραφία. Την τράβηξα σε μια πλαγιά, κοντά στη Μεγάλη Βάλτσα, τις προάλλες.

Δείτε το λουλούδι της ταξιανθίας. Τι βλέπετε; Δεν βλέπετε; Μεγεθύνετε λιγάκι! Το είδατε τώρα! Χέρια, πόδια, κεφάλι, ένα κανονικό ανθρώπινο σώμα!

Και γιατί γυμνό, γιατί ανδρικό; Ε, για προσέξτε λιγάκι ανάμεσα στα σκέλια του!

Το επιστημονικό όνομα του φυτού είναι «ιταλική ορχιδέα» (orchis italica). Κοινώς γνωστή ως «ορχιδέα γυμνός άνδρας». Προέρχεται από τη Μεσόγειο. Παίρνει το κοινό όνομα από το λοβωτό χείλος (labellum) κάθε λουλουδιού, που μιμείται το γενικό σχήμα ενός γυμνού άνδρα. Στην Ιταλία, πιστεύεται ότι η κατανάλωση του φυτού (που τρώγεται) συμβάλλει στην ανδρισμό. Προτιμά μερική σκιά και φτωχά εδάφη. Ανθεί τον Απρίλιο. Ανεβαίνει έως 50 εκατοστά ύψος, κι έχει έντονα ροζ, πυκνά ομαδοποιημένα λουλούδια (ταξιανθίες). Το βρίσκεις σε μεγάλες συστάδες.

Πολύ κοινό.

Βγείτε, μην κάθεστε, το θαύμα σας περιμένει δίπλα σας!

 

Μορχέλα

Μαζεμένα στη Ζήρια μας, πρόσφατα.

Μορχέλα η εδώδιμη (Morchella esculenta). Ένα από τα πιο νόστιμα, πιο περιζήτητα και πιο ακριβά άγρια μανιτάρια.

Μας έκανε κι εφέτος την τιμή.

Από το ίντερνετ (http://www.plomarinews.gr/?p=23969) αλίευσα κάποιες πληροφορίες για τις μορχέλες και τις παραθέτω:

«Οι μορχέλες είναι μανιτάρια ανοιξιάτικα. Φυτρώνουν τον Απρίλη – Μάη στα βουνά και στους λόφους, στα δάση και τους θαμνοτόπους, στους κάμπους και τους κατοικημένους τόπους, στους κήπους και πάρκα, στα θερμοκήπια και τις σπηλιές.

Ευνοείται η ανάπτυξή τους σε περιοχές που έχουν πρόσφατα καεί. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο στην Κεφαλονιά τις λένε καψαλίτες, επειδή φυτρώνουν στις καψάλες.  Στην Ευρώπη, άλλοτε, η φτωχολογιά έκαιγε θαμνώδεις εκτάσεις για να σοδιάσει μορχέλες.

Δέντρα και φυτά, που κατά προτίμηση φυτρώνουν κοντά τους οι μορχέλες είναι οι φτελιές, οι φουντουκιές, οι μηλιές, οι μέλεγοι, οι φτέρες, κ.α.

Βαρύς χειμώνας και άνοιξη βροχερή και ζεστή, προμηνύει άφθονη καρποφορία για τις μορχέλες, λένε οι αγρότες.

Είναι μανιτάρια με ασυνήθιστη εμφάνιση. Μοιάζουν με σφουγγάρι ή δεσποτική μίτρα, που είναι τοποθετημένο πάνω σ’ ένα πόδι κοντόχοντρο άσπρο στο χρώμα και κούφιο. Αυτό το ιδιόμορφο, άδειο από τα μέσα καρπικό σώμα (πίλος) ή αλλιώς το καπέλο του μανιταριού, παίρνει στα διάφορα είδη πολλές μορφές και σχήματα. Μπορεί να ’ναι ανώμαλο ή αντίθετα, κυλινδρικό, στρογγυλωτό ή κωνικό, πάντα όμως σκαμμένο στην εξωτερική του επιφάνεια από λακκούβες μικρές ή μεγάλες, ρηχές ή βαθιές, σαν τα κελιά κερήθρας μελισσιού.

Δεν πρέπει να τρώγονται ποτέ ωμές, γιατί προκαλούν σοβαρές ενοχλήσεις, λόγω μιας βλαβερής ουσίας που περιέχουν και η οποία με το ψήσιμο ή την αποξήρανση του μανιταριού καταστρέφεται τελείως.

Από το βιβλίο «ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ένας παραμυθένιος μικρόκοσμος», του Γιώργου Κωνσταντινίδη».

Περισσότερα στην ιστοσελίδα που αναφέρω.