Ο Γιάννης Σπανός της ευαισθησίας μας

Δυο χρόνια κλείσανε από τότε που χάσαμε τον Γιάννη Σπανό, τον σπουδαίο δημιουργό, τον συμπατριώτη μας. Τον «χάσαμε» - τρόπος του λέγειν, αφού ο Γιάννης δεν χάνεται, με το έργο του είναι και θα είναι πάντα παρών στην ζωή μας, να μας σεργιανάει στο περιβόλι της μουσικής του.

 

Είχαμε τότε ετοιμάσει ένα αφιέρωμα για την εφημερίδα μας, την Σικυωνίων Πολιτεία. Το θυμήθηκα και το ανέβασα στο blog μου. Διαβάστε το.

 

 ********************

Για το αφιέρωμα της εφημερίδας μας στο Γιάννο Σπανό, τον αγαπημένο συνθέτη που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Κιάτο, που δέθηκε με το Κιάτο, και που χάσαμε πρόσφατα, είχαμε μια μεγάλη τύχη: Ανακαλύψαμε στη «Γνώμη του Κιάτου», τη μηνιαία εφημερίδα της Κίνησης Πολιτών Κιάτου, μια συνέντευξή του που μιλάει για όλα! Η «Γνώμη του Κιάτου», που εκδόθηκε τη δεκαετία του 1990, υπήρξε ο … προπάτορας για τη «Σικυωνίων Πολιτεία». Τα ερωτήματα στο Γιάννη έθεσε ο Κώστας Παππής, μέλος κι αυτός, όπως κι ο Γιάννης, της Κίνησης Πολιτών Κιάτου. Η συνέντευξη, που αναδημοσιεύεται πιο κάτω, δημοσιεύθηκε στο φύλλο 18 της «Γνώμης του Κιάτου», τον Αύγουστο του 1992.

 

Ο Γιάννης Σπανός της ευαισθησίας μας

 

Μία συζήτηση για το Κιάτο, για την Κίνηση Πολιτών, για τη μουσική, για την «Οδό Αριστοτέλους»

 

Τον Γιάννη Σπανό, είτε τον γνωρίζεις προσωπικά είτε όχι, δεν μπορείς παρά να τον αγαπάς.

 

Τον αγαπάς έτσι κι αλλιώς για τα τραγούδια του. Γιατί τα τραγούδια του είναι όμορφα και έχουν μία ευαισθησία ελληνική - ίσως γιατί στηρίχθηκαν πολύ στον ελληνικό ποιητικό λόγο, αλλά κυρίως γιατί φαίνεται πως ο ίδιος είναι ευαίσθητος σε κάθε τι ελληνικό. Τα τραγούδια του είτε μιλούν για αγάπη, είτε για λύπη, για χαρά, για τους καημούς και τα μεράκια των Ελλήνων, μιλούν κατευθείαν στην καρδιά. Είναι τραγούδια ευγενικά - πρέπει να το λέμε και να το υπογραμμίζουμε αυτό σήμερα, που η χυδαιότητα κατακλύζει το ελληνικό τραγούδι, ρυπαίνοντας μία από τις πιο καθάριες πηγές του πολιτισμού μας. Είναι απίστευτο το πόσα από τα τραγούδια που άγγιξαν την ευαισθησία μας και που τραγουδήσαμε τα τελευταία 30 χρόνια είναι δικά του. Κάποιος που θα επιχειρούσε να γνωρίσει λεπτομερώς τους συντελεστές του ελληνικού τραγουδιού αυτής της περιόδου, θα απορούσε συνεχώς: «Μα κι αυτό είναι του Σπανού;».

 

Αν τυχαίνει να τον γνωρίζεις προσωπικά, ο Γιάννης Σπανός είναι ένας άνθρωπος τρυφερός, με πνεύμα που λάμπει, με χιούμορ σπάνιο, που βγαίνει από την καρδιά μιας βαθιάς σοφίας. Μίας σοφίας που μάζεψε, από μία γεμάτη ζωή, κάποιος που παραμένει έφηβος.

 

Τη συζήτηση με το Γιάννη Σπανό έκανε ο Κώστας Παππής με σκοπό να δημοσιευτεί στη Γνώμη του Κιάτου.

 

ΓΝΩΜΗ: Γιάννη, θα ήθελες να μας μιλήσεις για τους δεσμούς σου, παλιούς και νέους, με το Κιάτο;

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ: Θα έλεγα ότι έχω πιο πολύ νέους δεσμούς πάρα παλιούς. Έφυγα πολύ νωρίς από το Κιάτο. Έφυγα στη μέση της έβδομης από το Κιάτο γιατί ήταν στη μέση οι σπουδές μου του πιάνου, και τελείωσα το γυμνάσιο στο 8ο Αθηνών. Μετά έφυγα για τη Γαλλία, όπου έζησα αρκετά χρόνια, έκανα ό,τι έκανα, καριέρα και λοιπά, και είχα αποξενωθεί από το Κιάτο. Τη Γαλλία την έκανα καινούργια πατρίδα. Στο Κιάτο ερχόμουνα μόνο για να ψηφίσω. Ποτέ δεν θέλησα να πάρω τα εκλογικά μου δικαιώματα από εδώ, γιατί ήξερα ότι οπωσδήποτε θα επανασυνδεθώ με το Κιάτο. Οπότε θεωρώ ότι έχω καινούργιους δεσμούς, και ειδικά με τη νεολαία του Κιάτου πιο πολύ .

 

ΓΝΩΜΗ: Πότε έγινε η επανασύνδεση;

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ:  Τότε που ξεκίνησα το μαγαζί, την «Οδό Αριστοτέλους», δηλαδή το 1986. Είχα κάνει μία πολύ επιτυχημένη σεζόν στην Αθήνα με το Χατζηνάσιο που άφησε εποχή. Ήταν ένας χειμώνας καταπληκτικός που ανατάραξε αν θες και λίγο τα δεδομένα της «νύχτας» γιατί ποτέ δύο συνθέτες δεν είχαν εμφανιστεί μαζί. Και θα μπορούσα βέβαια να το κάνω και τον επόμενο χρόνο, αλλά είπαμε με τον Γιώργο το Χατζηνάσιο πως μία επιτυχία, αν επαναληφθεί, θα φθαρεί ενώ αν μείνει έτσι μένει και στη μνήμη. Και την επόμενη χρονιά ξεκινάω το μαγαζί στο Κιάτο. Τώρα η απόφαση για το Κιάτο συνδέεται και με ένα γεγονός προσωπικό, δικό μου, ένα οικογενειακό μου θέμα (έχασα ένα πολύ αγαπημένο μου πρόσωπο που επρόκειτο να δουλέψουμε μαζί) που έπαιξε μεγάλο ρόλο στην απόφασή μου.

 

ΓΝΩΜΗ:  Υπάρχουν κάποια έργα σου που έχουν κάποια στενότερη σχέση με το Κιάτο;

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ: Δεν μπορώ να πω ότι επηρεάζομαι τόσο πολύ από το χώρο όσο από τις εμπειρίες που κουβαλάω. Όπου και να είμαι λειτουργώ ως ένας απλός πολίτης που καταγράφει με την ευαισθησία του ορισμένα πράγματα που μετά γίνονται μουσική. Δεν μπορώ να πω ότι είμαι τοπικός συνθέτης ή Έλληνας συνθέτης με την έννοια των συνόρων και των ορίων. Βέβαια, το Κιάτο το κουβαλάω μέσα μου αναγκαστικά, απαιτητικά κιόλας, γιατί εκεί που γεννήθηκες εκεί και ανήκεις.

 

ΓΝΩΜΗ: Στις τελευταίες δημοτικές εκλογές ήσουν υποψήφιος της Κίνησης Πολιτών Κιάτου. Τι σε έκανε να συνδεθείς, και μάλιστα τόσο ζεστά, με την Κίνηση;

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ: Μου άρεσε πάρα πολύ αυτή η ιδέα και αυτή η Κίνηση γιατί ήταν υπερκομματική. Εγώ με τα κόμματα δεν τα πάω καθόλου καλά. Μπορεί να ψηφίζω, προοδευτικά πάντα, αλλά δεν ανήκω σε κανένα κόμμα. Έχω μία αντικειμενική, όσο μπορώ, γνώμη για τα κόμματα και τους ηγέτες τους. Την Κίνηση τη βρήκα ότι ήταν η πιο σωστή. Πρώτα πρώτα δεν επρόκειτο να κερδίσουμε,  γι αυτό κάποτε είπα ότι είναι η πιο πετυχημένη αποτυχία, αν το θυμάσαι. Γούσταρα το πνεύμα όλων που συνεργαζόμαστε, ήμασταν όλοι υπεράνω κάθε υποψίας από κάθε πλευρά. Θέλαμε να κάνουμε μία κίνηση για όλους τους πολίτες γιατί, εδώ που τα λέμε, ο οποιοσδήποτε δήμαρχος πρέπει να είναι ακομμάτιστος. Αλίμονο το Δήμαρχο που τον προτείνει ένα κόμμα. Ο δήμαρχος είναι ταλέντο. Ο δήμαρχος είναι ο πατέρας και η μητέρα των πολιτών. Δεν μπορεί να είναι υπέρ των ομοϊδεατών και κατά των άλλων. Ο δήμαρχος είναι σπουδαίο θέμα για την Ελλάδα αλλά κάπου το έχουμε παρεξηγήσει. Γι αυτό ήμασταν μαζί στην κίνηση.

 

ΓΝΩΜΗ:  Να έρθουμε στο θέμα της πολιτιστικής ζωής στο Κιάτο. Πώς τη βλέπεις;

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ: Η πολιτιστική ζωή στο Κιάτο, και σε κάθε Κιάτο, εξαρτάται από τη νεολαία. Η νεολαία είναι αυτή τη στιγμή αποπροσανατολισμένη. Αν και πιστεύω ότι είναι σε ένα επίπεδο πολύ πιο ώριμο από άλλες γενιές. Δεν τη φροντίζουμε αρκετά. Το μαγαζί εδώ γεμίζει πιο πολύ με νέους και χαίρομαι γι αυτό, που διψάνε για κάτι. Θέλουν, βέβαια, την εκτόνωση αλλά θέλουν και να ακούσουν και ωραία πράγματα. Ας πάρουμε τα Σικυώνια. Από ό,τι διάβασα, γιατί δεν ήμουνα συνέχεια εδώ, δεν κάνανε ένα άνοιγμα στη νεολαία πιο ροκ. Ο Λάκης ο Μπόμπολας έκανε μία πολύ ωραία εμφάνιση, αλλά σε άλλα μέρη στην Ελλάδα σε τέτοιες γιορτές δίνεις την ευκαιρία στους νέους να δουν και κάποια νεανική βεντέτα, να πάει ο νέος να δει, να ακούσει και να πει «Εντάξει, δικός μας είναι». Κατάλαβες; Εγώ δεν μπερδεύω το μορφωτικό, που αφορά τις γνώσεις και είναι για τα σχολεία, με το πολιτιστικό, που θέλει εκτόνωση, θέλει ποικιλία. Τα Σικυώνια πρέπει να έχουν κάθε μέρα και κάτι διαφορετικό, είτε ντόπιο είτε όχι ντόπιο.

 

ΓΝΩΜΗ:  Τα Σικυώνια έχουν περιοριστεί σε αυτό που γίνεται εδώ. Προβάλλεται στους ντόπιους η δουλειά που γίνεται από τους νέους του Κιάτου στο Πολιτιστικό Κέντρο στο χορό, στη μουσική, στο θέατρο.

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ: Είναι πολύ ευγενές αυτό το πράγμα και πολύ σπουδαίο αλλά είναι βοηθητικό, θα έλεγα. Θα έπρεπε μαζί με αυτό να δουν και κάτι άλλο οι νέοι.

 

 ΓΝΩΜΗ: Θα ήθελες δηλαδή τα Σικυώνια να γίνουν ένας θεσμός πολύ πιο σημαντικός, που να ξεπερνάει τα όρια του Κιάτου;

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ: Ναι, δεν πρέπει να είμαστε τοπικιστές. Εγώ δεν ήμουν ποτέ τοπικιστής στις ιδέες μου. Είμαι παγκόσμιος Έλληνας. Εδώ υπάρχουν ντόπιοι που έχουν κάνει δουλειά. Να γίνει μία έκθεση ζωγραφικής του Πανιάρα. Δεν μιλάω για συναυλία δικιά μου γιατί την έχω κάνει, δεν θέλω να κάνω άλλη. Άλλωστε για τους άλλους εγώ υπάρχω με το μαγαζί μου. Ο Λάκης ο Μπόμπολας έκανε πολύ καλά. Το θεατρικό τμήμα, κι αυτό καλά. Όμως ακούγοντας ή βλέποντας κάποιον φτασμένο ανεβαίνουν και οι ίδιοι.

 

ΓΝΩΜΗ:  Εσύ θα ήθελες να βοηθήσεις στα Σικυώνια;

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ: Με τη γνώμη και τις εμπειρίες που έχω ναι, ασφαλώς. Όχι να εμφανίζομαι εγώ, προς Θεού, δεν είναι εκεί το θέμα.

 

ΓΝΩΜΗ:  Θέλεις να μιλήσεις περισσότερο για τη νεολαία του Κιάτου; Είπες ότι είναι αποπροσανατολισμένη αλλά πιο ώριμη σε σχέση με παλιότερες γενιές.

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ:  Αποπροσανατολισμένη με την εξής έννοια, ότι τους δίνεις ελάχιστα ερεθίσματα. Είναι γνώστες της ξένης μουσικής, της χορευτικής μουσικής, των τραγουδιών των σκυλάδικων. Δεν υπάρχουν πολλά ανοίγματα για να ακούσουν κάτι άλλο. Όχι ότι εγώ στο μαγαζί μου δεν βάζω. Βάζω και ωραία σκυλάδικα και ωραία ποιοτικά και ωραία ρεμπέτικα. Αλλά οι νέοι δεν έχουν πολλά ανοίγματα. Άσε που τους θεωρούν Εξάρχεια και λοιπά. Το Κιάτο είναι χωρισμένο σε δύο τμήματα. Στους παλιούς, που είναι μονόχνωτοι, που μπορεί να είναι και γονείς των παιδιών, και στους νέους που διψούν για κάτι χωρίς να ξέρουν τι είναι. Και όποτε βρεθούμε με τη νεολαία αυτή μουσικά αλλά και συντροφικά, καταλαβαίνουμε ότι είναι πολύ ώριμοι άνθρωποι. Οι μεγάλοι δεν το έχουν καταλάβει ότι η νεολαία η δικιά μας είναι ώριμη .

 

ΓΝΩΜΗ:  Μίλησες για τη δική σου παρουσία στην οδό Αριστοτέλους. Οι Κιατανιώτες είχαν πράγματι την τύχη να σε γνωρίσουν πιο στενά μέσα από τη δουλειά που έχεις κάνει εδώ. Εδώ θα έλεγα ότι προσφέρεις καταρχήν ποιοτικό τραγούδι. Όμως πρόσεξα ότι, αν εξαιρέσουμε εσένα, λείπουν ως ένα βαθμό οι κλασικοί του ελληνικού τραγουδιού, Χατζιδάκις, Θεοδωράκης,  Ξαρχάκος. Από την άλλη μεριά, όπως το είπες και εσύ, κάποια στιγμή ακούγονται και τραγούδια που ορισμένοι θα τα χαρακτήριζαν φτηνά .

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ: Έλα όμως που εγώ το μαγαζί δεν το έχω για τους «ορισμένους»! Εγώ πιστεύω ότι σήμερα ο μέσος Έλληνας, και εγώ θεωρώ τον εαυτό μου μέσο Έλληνα και ας είμαι γνωστός, τυχαία γνωστός τέλος πάντων, θέλει εκτόνωση. Τώρα, με το ν’ ακούς ποιότητα από το πρωί ως το βράδυ, κοιμάσαι και χάνεις ζωτικότητα. Η ζωή μας είναι τόσο γρήγορη, ο ρυθμός τόσο έντονος, τα προβλήματα τόσο έντονα, που δεν μπορείς να κάθεσαι στο σαλόνι σου και να ακούς ανώτερα πράγματα. Πρέπει να συνδυάσεις, να βρεις τη χρυσή τομή μεταξύ του καλού και του καθημερινού. Δεν είναι χυδαίο το καθημερινό. Ένα τραγούδι δεν είναι χυδαίο επειδή έχει μπουζούκι ή επειδή το είπε η Άντζελα Δημητρίου. Μπορεί να είναι ένα ωραίο τραγούδι και να μείνει ενώ να είναι χυδαίο κάποιο ποιοτικό. Το τι είναι χυδαίο είναι κάτι υποκειμενικό .

 

ΓΝΩΜΗ: Η εκτόνωση μπορεί να βρεθεί και αλλού. Γιατί να μη κρατήσουμε τη μουσική, μια που μιλάμε γι αυτή, σε ένα επίπεδο ποιοτικά ψηλό και την εκτόνωση να την αναζητήσει ο νέος είτε στο χορό, είτε στη φύση, είτε στα σπορ από όπου έχει απομακρυνθεί σε μεγάλο βαθμό;

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ: Ναι αλλά όταν μιλάμε για μουσική δεν μιλάμε για σπορ. Η μουσική είναι εκτόνωση. Ακόμα και κάποιος  που θέλει να ακούσει ποιότητα, για προσωπική εκτόνωση θα την ακούσει. Η εκτόνωση είναι μέσα στη ζωή μας. Ο Έλληνας είναι ένας λαός που θέλει να χορέψει, θέλει να τιναχτεί επάνω, θέλει να χορέψει το ζεϊμπέκικο, το τσιφτετέλι, το χει μέσα του. Δεν είναι χυδαίο αυτό. Χυδαία είναι η αντιμετώπιση των άλλων, που λένε «Κοίταξε ο λαουτζίκος». Εγώ αυτά δεν τα πιστεύω. Και η ποιότητα εκτόνωση είναι. Δεν αποκλείει το ένα το άλλο, απλώς οι επιλογές πρέπει να είναι καλύτερες, αλλιώς όλα χρειάζονται, και το δημοτικό και το ρεμπέτικο και το σκυλάδικο και ο Χατζιδάκις, μια και τον αναφέραμε. Εγώ κάνω και τσιφτετέλια και καρσιλαμάδες και δεν ντρέπομαι για τίποτα, αρκεί να τα υπογράφω. Και κάτι άλλο: εγώ πηγαίνω και σε έντονα μαγαζιά, σε μπαράκια νεανικά σε DJ, ακούω ξένη μουσική, πάω σε σκυλάδικα, στα πάντα. Γιατί αν θα απαγόρευα στον εαυτό μου θα σταμάταγα να κάνω μουσική .

 

ΓΝΩΜΗ:  Μια τελευταία ερώτηση για το Κιάτο. Όχι ως εκτόνωση και διασκέδαση αλλά ως πόλη και ως κοινωνία. Τι άποψη έχεις

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ: Το Κιάτο είναι μία μικρογραφία της Ελλάδας. Στο Κιάτο υπάρχουν τα πάντα. Υπάρχει η άρχουσα τάξη, η εργαζόμενη τάξη, υπάρχει η νοοτροπία των παλαιών, υπάρχει νεολαία που βρίσκεται στα στέκια τα δικά της, τα πάντα. Σε άλλες επαρχίες δεν συμβαίνει αυτό. Γι αυτό είναι τόσο έντονη η ύπαρξη του Κιάτου όπου όλα, όλες οι αντιθέσεις, είναι συγκεντρωμένες σε ένα μικρό χώρο. Υπάρχουν διαφορές νοοτροπιών και δυστυχώς τάξεων που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν. Υπάρχουν οι λεγόμενοι παλαιοί Κιατανιώτες που ακόμα θεωρούν το Κιάτο φέουδο και ότι τους ανήκει αλλά που μένουν κλεισμένοι στα σπίτια τους. Υπάρχουν οι νεότεροι Κιατανιώτες, νεοφερμένοι στο Κιάτο, που πιστεύω ότι έχουν το δικαίωμα να θεωρούνται πιο πολύ καταναλωτές από τους άλλους.

 

ΓΝΩΜΗ:  Πολλοί έχουν την άποψη ότι το Κιάτο είναι μια εγκαταλειμμένη πόλη, ότι δεν τη φροντίζει ο Δήμαρχος, η δημοτική αρχή, οι ίδιοι οι Κιατανιώτες.

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ: Εμείς εκλέγουμε τους δημάρχους, εμείς φταίμε, δεν φταίει ο δήμαρχος. Μην τα ρίχνουμε όλα στο δήμαρχο. Αν θέλουμε να έχουμε ένα δήμαρχο πιο κατάλληλο, να τον εκλέξουμε. Έχουμε μία παραλία καταπληκτική που γεμίζει νταλίκες. Πάρκινγκ νταλικών είναι. Το λιμάνι δεν μπορεί να αλλάξει δυστυχώς. Αλλά εκείνο που μου κάνει εντύπωση είναι ότι αυτή η παραλία είναι νεκρή από μαγαζιά. Μιλάμε τώρα μεταξύ της γέφυρας στα λεγόμενα Εξάρχεια (Ελικώνας ποταμός) και των Σφαγείων. Σε όλη αυτή την παραλία μόνο ο Ντάλιας είναι και ο Ζαφειρόπουλος ο Αχιλλέας και ένα μπαράκι, το Μemphis, τίποτα άλλο. Αυτή η παραλία έπρεπε να ήταν γεμάτη. Και πάμε προς το συνοικισμό που οι άνθρωποι είναι πιο ζωντανοί, πιο έξυπνοι και φτιάχνουνε μαγαζάκια. Δηλαδή το Κιάτο είναι καλό εκτός Κιάτου!

 

ΓΝΩΜΗ:  Τελειώνοντας, ξέρω το στενό φιλικό δεσμό που είχες με τον Ηλία τον Φάγκρα και τη λύπη και τον πόνο σου μετά τα γνωστά θλιβερά γεγονότα. Θα ήθελες να πεις κάτι;

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ: Είναι μερικοί άνθρωποι που απλώς πεθαίνουν και είναι κάποιοι άλλοι που δεν χάνονται ποτέ. Όλοι πεθαίνουμε κάποτε, αλλά είναι μερικοί άνθρωποι που η μνήμη τους είναι τόσο ζωντανή, που έχουν το χάρισμα να μην πεθαίνουν ποτέ…. Ένας από αυτούς τους ανθρώπους είναι και ο Ηλίας.

 

ΓΝΩΜΗ:  Γιάννη, σ’ ευχαριστούμε πολύ.