Κανονικό αρπαχτικό: Ένα σχόλιο για τα Ελληνικά μάρμαρα

Αν σας πονάει που η Ελλάδα έχει οδηγηθεί σε αδιέξοδο τα τελευταία χρόνια φορώντας το ζουρλομανδύα που της φόρεσαν το ΔΝΤ και οι Ευρωπαίοι «σύμμαχοί» μας, και ιδίως αν εξεγείρεστε και απορείτε για το πώς κατάντησε η – υποτίθεται «πολιτισμένη» - Δύση αρπακτικό του πλούτου της σύγχρονης Ελλάδας, ξεφύγετε λίγο από το σήμερα, κοιτάξτε το παρελθόν της. Όχι μόνο την πρόσφατη ιστορία των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που λήστεψαν τον πλούτο των χωρών σε Αφρική, Ασία, Αμερική αλλά και Ευρώπη (βλέπε αρπαγές της Ναζιστικής Γερμανίας από την Ελλάδα). Κοιτάξτε και πιο παλιά. Δεν θα δυσκολευτείτε να δείτε ότι αυτή ήταν πάντα η Δύση (εννοώ τις άρχουσες τάξεις της): κανονικό αρπακτικό.

Σε αυτό το κείμενο θέλω να πω λίγα λόγια για μια όψη των παραπάνω: για τη συμπεριφορά στο απώτερο αλλά και το κατοπινό παρελθόν των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης ειδικά στο ζήτημα αναφορικά με τα αρχαιολογικά έργα τέχνης, και ειδικά τη μοίρα των λεγόμενων «Ελληνικών μαρμάρων».

 

Μιλώντας για τα ελληνικά μάρμαρα, και ιδίως τον γλυπτό πλούτο της Ελληνικής αρχαιότητας, που χάθηκαν ή φυγαδεύτηκαν από την Ελλάδα στο πέρασμα των αιώνων, ο νους σου πάει αυτόματα στα Ελγίνεια μάρμαρα, στην Αφροδίτη της Μήλου και στη Νίκη της Σαμοθράκης.

Όμως είναι ατέλειωτος ο κατάλογος των αρχαιολογικών θησαυρών που μέσα στους αιώνες που ακολούθησαν την παρακμή της κλασσικής Ελλάδας καταστράφηκαν, αρπάχτηκαν ή πουλήθηκαν έναντι εξευτελιστικού αντιτίμου. Αλλά πόσοι γνωρίζουν ποιοι ακριβώς είναι οι θησαυροί της λεηλασίας και της αρπαγής, ποιοι διασώζονται εκτός Ελλάδας, τις συνθήκες στις οποίες φυγαδεύτηκαν, καθώς και το τι απέγιναν και πού βρίσκονται σήμερα;

Απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα μπορεί να βρει κανείς στο βιβλίο “Αναζητώντας την Κλασσική Ελλάδα» (συγγραφέας Richard Stoneman, έκδοση Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1996). Το διάβασα πρόσφατα και ομολογώ ότι, πέρα από τις εξαντλητικές πληροφορίες που άντλησα, αισθάνθηκα ότι ταξίδευα σε ένα μελαγχολικό, καταθλιπτικό τοπίο μιας πανέμορφης χώρας σπαρμένης με τους θησαυρούς του παρελθόντος, που την είχαν σπαράξει η φθορά που φέρνει ο χρόνος αλλά, ακόμα πιο πολύ, οι άνθρωποι:

Πρώτα ήρθαν οι Ρωμαίοι κατακτητές που κατέστρεψαν ολόκληρες πόλεις (π.χ. Κόρινθος, 146 π.Χ.) και στόλισαν αρχικά τη Ρώμη, μεταφέροντας εκεί θησαυρούς της κλασσικής Ελλάδας, και μετά τη νέα πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη (εκεί, μεταξύ άλλων, στα χρόνια του Θεοδοσίου Β’, μεταφέρθηκε από την Ολυμπία και ο χρυσελεφάντινος Δίας του Φειδία, που καταστράφηκε αργότερα, την εποχή της βασιλείας του Ζήνωνα του Ισαύρου, σε μια πυρκαγιά).

Μετά ήρθαν οι φανατικοί Χριστιανοί (πρόγονοι των τζιχαντιστών) στα πρώτα χρόνια της επικράτησης του Χριστιανισμού, που κατέστρεψαν με βαρβαρική μανία καλλιτεχνήματα και ναούς των αρχαίων Ελλήνων απίστευτης ομορφιάς μετατρέποντάς τα σε ασβέστη για να  «εξοντώσουν» τους παλιούς θεούς και την αρχαία λατρεία.

Μετά ήρθαν  τα βαρβαρικά φύλα από τη βόρεια Ευρώπη που εισέβαλαν στην Ελλάδα κλέβοντας, καίγοντας τα πάντα και σπέρνοντας την καταστροφή (π.χ. Γότθοι του Αλάριχου, 395 μ.Χ., που λεηλάτησαν την Ελλάδα, ισοπεδώνοντας  μεταξύ άλλων την Αθήνα και το ιερό της Ελευσίνας). Χαρακτηριστικά ο Stoneman σημειώνει ότι «οι Γότθοι και η εξάπλωση του Χριστιανισμού συναγωνίζονται για την τιμή της πιο καταστροφικής επίθεσης ενάντια στις αρχαιότητες». Σας θυμίζουν μήπως όλα αυτά τις καταστροφές των Ταλιμπάν στα αγάλματα του Βούδα ή του Isis στην Παλμύρα, αλλά και στους αρχαιολογικούς  θησαυρούς του Ιράκ μετά την εισβολή  του αμερικανικού στρατού;

Ακολούθησαν οι Σταυροφόροι, Χριστιανοί κι αυτοί, που ξεκίνησαν από τη Δύση με τις ευλογίες του Πάπα υποτίθεται για να σώσουν τους Άγιους τόπους από το Ισλάμ αλλά κατέληξαν καταλαμβάνοντας την Κωνσταντινούπολη, η οποία παραδόθηκε στο πλιάτσικο το 1204 μ.Χ. (τότε ήταν που καταστράφηκε από δεισιδαίμονες στασιαστές το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, έργο του Φειδία που είχε μεταφερθεί στη Βασιλεύουσα).

Γι αυτό το τελευταίο επεισόδιο γράφει ο σπουδαίος Βυζαντινολόγος Στήβεν Ράνσιμαν:  «Ποτέ δεν διαπράχθηκε μεγαλύτερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας από την Τέταρτη Σταυροφορία. Όχι μόνο προκάλεσε την καταστροφή ή το διασκορπισμό όλων των θησαυρών του παρελθόντος, που τους είχε με αφοσίωση συγκεντρώσει το Βυζάντιο, και πλήγωσε θανάσιμα ένα πολιτισμό που ήταν ακόμα μεγάλος και ζωντανός, αλλά υπήρξε ταυτόχρονα και μια γιγαντιαία πολιτική ανοησία». Ποια ήταν αυτή ανοησία; Μα το ότι έτσι ανατράπηκε ολόκληρη η άμυνα της Δύσης. Γιατί καραδοκούσαν οι Οθωμανοί…

Το τελειωτικό χτύπημα δόθηκε στη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που διαδέχθηκε τη Βυζαντινή. Τότε ήταν που η «πολιτισμένη» Δύση έγδυσε κυριολεκτικά τους Ελληνικούς τόπους απ’ ό,τι είχε απομείνει από τους αρχαιολογικούς θησαυρούς τους με τη μέθοδο κυρίως των ανασκαφών αλλά και της βάρβαρης αφαίρεσης από τους αρχαίους ναούς και κτίρια κάθε στοιχείου γλυπτού διάκοσμου. Τότε ήταν που πήραν το δρόμο της Δύσης, μαζί με τεράστιο πλήθος αγγείων, κτερισμάτων τάφων κλπ, μεμονωμένα αγάλματα και ανάγλυφα, αρχιτεκτονικά μέλη, μαρμάρινες επιγραφές, που ληστεύτηκαν, πουλήθηκαν τζάμπα ή «χαρίστηκαν» με το αζημίωτο από «γενναιόδωρους» Οθωμανούς αξιωματούχους, με ή χωρίς σουλτανικό φιρμάνι, σε Ευρωπαίους «φιλέλληνες».

Όλος αυτός ο πλούτος της αρχαίας Ελλάδας φυγαδεύτηκε και κατέληξε να χαρίζει γόητρο στα παλάτια των βασιλιάδων, στις επαύλεις των λόρδων, των αριστοκρατών και των πλουσίων, στα μουσεία και στους Οίκους δημοπρασιών της Δύσης. Έτσι, ενδεικτικά, το 1811, ο Κόκκερελ και οι συνεταίροι του ανασκάπτουν το ναό της Αφαίας Αθηνάς στην Αίγινα και πουλάνε τα υπέροχα γλυπτά του (εφάμιλλα του Παρθενώνα) στο Λουδοβίκο Α’ της Βαυαρίας (σήμερα εκτίθενται στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου). Τον ίδιο χρόνο ανασκάπτουν το ναό του Επικούρειου Απόλλωνα στις Βάσσες, που τα γλυπτά του εκτίθενται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο, εκεί που κατέληξαν το 1815 τα γλυπτά του Παρθενώνα που άρπαξε ο ‘Ελγιν. Το 1820 βρίσκεται  το περίφημο άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου, που καταλήγει στο Λούβρο. Και έπεται συνέχεια, στα χρόνια μετά την ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτους, τόσο μέσα όσο και εκτός των συνόρων της Ελλάδας (αλλά μέσα στα εδάφη της αρχαίας Ελλάδας), με τη Νίκη της Σαμοθράκης το 1863 (και αυτή σήμερα στο Λούβρο), το Βωμό του Δία (ένα τεράστιο γλυπτό σύμπλεγμα), που από την Πέργαμο μεταφέρθηκε σε κιβώτια  και από το 1930 εκτίθεται στο Μουσείο της Περγάμου στο Βερολίνο κοκ. Οι «ευαίσθητοι», «καλλιεργημένοι», «φιλέλληνες» Ευρωπαίοι που απογύμνωσαν χωρίς τύψεις τους αρχαίους τόπους της Ελλάδας απ’ ό,τι αποτελούσε την ψυχή, το κάλλος και το μεγαλείο τους, άφησαν πίσω τους αρχαιολογικά σκέλεθρα και έρημη γη. Την ίδια «ευαισθησία» , φυσικά , επιφύλαξαν και στους αιγυπτιακούς, ασσυροβαβυλώνιους, περσικούς κ.α. αρχαιολογικούς χώρους- αδιάψευστος μάρτυρας τα μουσεία της Ευρώπης και οι ιδιωτικές συλλογές .

Τελικό σχόλιο: δεν ήταν αστείο αυτό που ειπώθηκε και γράφτηκε στις αρχές της κρίσης χρεωκοπίας της Ελλάδας, «ας πουλήσουν τον Παρθενώνα για να ξεχρεωθούν». Ήταν ίσως η πιο ειλικρινής έκφραση των μύχιων προθέσεων και της κοσμοαντίληψης των ληστρικών δυνάμεων που κυβερνούν τη Δύση. Δηλαδή των δυνάμεων που έχουν αποδείξει ανά τους αιώνες ότι δεν έχουν ούτε ιερό ούτε όσιο.

ΥΓ. Όλες οι φωτογραφίες προέρχονται από τη Γλυπτοθήκη του Μονάχου.