Εφταλού

Λίγα λεπτά δρόμος, τρία μόλις χιλιόμετρα από το Μόλυβο, την αρχαία Μήθυμνα, και νάμαστε στην αγκαλιά μιας γλυκιάς παραλίας, αντίκρυ στην κοντινή Τουρκία: της παραλίας της Εφταλούς, στη βόρια ακτή της Λέσβου. 

Δεν είναι τυχαίο που οι New York Times, εξερευνώντας τα ποτάμια, τις λίμνες και τις παραθαλάσσιες περιοχές της Ευρώπης για να καταλήξουν στα κορυφαία μέρη της ηπείρου, που έχουν κάποια σύνδεση με το νερό, έφτασαν να κατατάξουν ανάμεσα στα πέντε πρώτα τη Λέσβο, με «προίκα» την όμορφη ακτογραμμή της και τις ιαματικές της πηγές. Κι από τη Λέσβο στάθηκαν στην Εφταλού (ή «Ευθαλού» = ευ + θάλλω, δηλαδή «πρασινίζω καλά»).

Η εφημερίδα λέει συγκεκριμένα πως oι Έλληνες χρησιμοποιούν εδώ και αιώνες τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών της Εφταλούς. Πλούσια σε ράδιο, χλώριο, νάτριο και άλλα μέταλλα, θεωρούνται ευεργετικά για όσους υποφέρουν από αρθρίτιδα και ρευματισμούς (αλλά και άλλες παθήσεις). Γράφει: αν και η Λέσβος, ως ηφαιστειογενές νησί, έχει μια σειρά από φυσικές ιαματικές πηγές, η Εφταλού κατέχει μια μοναδική θέση, δίπλα σε μια ήσυχη παραλία με βότσαλα που έχουν σμιλευτεί από αέρα και λάβα.

Στο βιβλίο «Τα λουτρά της Ελλάδας» (Κ.Ζαχαρόπουλος κ.ά., Εκδόσεις Καστανιώτη, 2001) διαβάζουμε: «Στην Εφταλού είχαν τα εξοχικά τους οι Μηθυμνιάτες – τις κούλες τους, όπως τα ονόμαζαν. Κατέβαιναν εκεί από μονοπάτι και έλεγαν χαρακτηριστικά για όποιον γύριζε από την Εφταλού πως μύριζε ρίγανη και θυμάρι. Έρχονταν για τα μπάνια τους και από τα γύρω χωριά, από μέσα Σεπτεμβρίου μέχρι μέσα Νοεμβρίου, κι έμεναν για καμιά δεκαπενταριά μέρες στα δωμάτια που σώζονται και σήμερα στον περίβολο του ναού των Αγίων Αναργύρων. Πριν από το 1922 έρχονταν και αρκετοί από τα μικρασιατικά παράλια, κυρίως για προβλήματα στειρότητας. Οι θεραπευτικές ιδιότητες της πηγής χρεώνονταν στους Αγίους Αναργύρους, που ήσαν γιατροί. Η εκκλησία και τα δωμάτια είναι ηλικίας πεντακοσίων ετών, όπως μαρτυρούν οι κάτοικοι της περιοχής. Στον περίβολο της εκκλησίας υπάρχει και «αγίασμα», δηλαδή ένας λάκκος με θαλασσινό νερό. Φτάνεις σ’ αυτό κατεβαίνοντας καμιά πενηνταριά σκαλοπάτια μέσα στη γη».

Πριν μπούμε στα λουτρά της Εφταλούς, τριγυρίσαμε στον τόπο, είδαμε την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, τα παλιά δωμάτια, το αγίασμα, και κολυμπήσαμε στα γαλάζια, πεντακάθαρα νερά, στην παραλία.

Στα λουτρά, στην κλειστή χαβούζα με τρούλο, χτισμένη στα χρόνια της τουρκοκρατίας, όπου τα ιαματικά νερά αναβλύζουν με θερμοκρασία 46 βαθμούς, μπήκαμε κι εμείς. Υπάρχουν και μπανιέρες αλλά εμείς προτιμήσαμε τη χαβούζα όπου επιτρέπονται κοινά μπάνια ανδρών-γυναικών. Τσουρουφλιστήκαμε στην αρχή αλλά συνηθίσαμε. Μένεις στη χαβούζα λίγα λεπτά, μετά βγαίνεις και βουτάς στη θάλασσα που είναι δίπλα στο χτίσμα με τη χαβούζα, μετά επιστρέφεις στη χαβούζα και ο κύκλος επαναλαμβάνεται.

Από τα γυμνασιακά μας χρόνια γνωρίζαμε την Εφταλού. Από αυτήν είχε εμπνευστεί το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο ο γνωστός λογοτέχνης Αργύρης Εφταλιώτης που είχε προσχωρήσει με ενθουσιασμό στο κίνημα του δημοτικισμού του Γιάννη Ψυχάρη για να αποτελέσει μαζί του και με άλλους τη μαχητική ηγεσία του κινήματος. Η πίστη τού Εφταλιώτη στον δημοτικισμό ενέπνευσε όλα σχεδόν τα κείμενά του.

Τώρα ο συγγραφέας αναπαύεται μαζί με τη σύντροφο της ζωής του εκεί. Η ταφόπλακα γράφει:

ΕΔΩ ΚΟΙΜΑΤΑΙ

ΓΥΡΙΣΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΞΕΝΑ

Ο ΑΡΓΥΡΗΣ ΕΦΤΑΛΙΩΤΗΣ

ΜΕ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ

Στην Εφταλού ο σπουδαίος λογοτέχνης Ηλίας Βενέζης που εγκαταστάθηκε στο Μόλυβο διωγμένος από την πατρίδα του, το Αϊβαλί, με τη μικρασιατική καταστροφή, δημιούργησε αργότερα το εξοχικό του για να αγναντεύει τις απέναντι μικρασιατικές ακτές.

Αφήσαμε την Εφταλού με τη χαρά που τη γνωρίσαμε και με τη λύπη που φεύγαμε – ακόμα ένα αντίο σε αυτή την αλυσίδα των αποχωρισμών που λέγεται "ζωή" ...