Μόρια παντού;

To 2019 τελειώνει με ειδήσεις από το χώρο της προσφυγιάς που επιβεβαιώνουν, μεταξύ άλλων, έναν διχασμό της Ελληνικής κοινωνίας. Κάποιες ενδεικτικές δημοσιεύσεις τον τελευταίο μόνο μήνα του χρόνου το δείχνουν καθαρά:

Ανοικτή Επιστολή του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων μιλάει για την «αλγεινή εντύπωση που προκαλεί η εικόνα δημάρχου [σε ένα από τα μεγάλα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου] να προπηλακίζει, να χυδαιολογεί, ακόμη και να αυτοδικεί απέναντι σε αιτούντες άσυλο σε κεντρική πλατεία του δήμου του». Οι πρόσφυγες διαμαρτύρονταν για τις ασφυκτικές συνθήκες διαβίωσης στο κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησής τους. Στο κέντρο αυτό, σύμφωνα και με τα επίσημα στοιχεία, αυτή τη στιγμή βρίσκονται περί τους 7.500 ανθρώπους, ενώ η χωρητικότητα της δομής δεν ξεπερνά τους 648!

Βέβαια, η Ανοικτή Επιστολή του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων ισχυρίζεται πως τέτοιες «στάσεις και συμπεριφορές αποτελούν τη μειοψηφία ανά την ελληνική επικράτεια». Πόση αλήθεια περιέχει αυτός ο ισχυρισμός; Γιατί υπάρχει και η αντίθετη εκτίμηση: ότι γεγονότα σαν κι αυτά δείχνουν την κορυφή του παγόβουνου. Καθώς η κοινωνία προσχωρεί με ταχύ βήμα στην αντίδραση και στο συντηρητισμό, μαζί της επιταχύνουν τον αντιπροσφυγικό βηματισμό τους οι θεσμοί και η κυβέρνηση. 

Από το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων έρχεται και η επόμενη είδηση:

«Οδυνηρές ειδήσεις από το Κιλκίς… Σε ξενοδοχείο της περιοχής όπου φιλοξενούνται 350 - 400 πρόσφυγες, δύο νέοι άνδρες αυτοκτόνησαν, ο ένας χθες κι ο άλλος σήμερα».  

Στο μεταξύ, αλλάζει το καθεστώς των κέντρων υποδοχής προσφύγων. Από ανοικτές δομές πάμε σε κλειστές, με νέο καθεστώς επιστροφών («επιτάχυνση διαδικασιών είτε για έγκριση είτε για απόρριψη και επιστροφή» το λένε). Ο ακριβής όρος είναι «Προαναχωρησιακά Κέντρα και Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης». Αυτό πρακτικά σημαίνει ένα είδος φυλακών. Εκεί θα κρατούνται οι πρόσφυγες. Ώσπου να αποφασιστεί  πιθανότατα η επαναπροώθησή τους. Πού; Εκεί από όπου απέδρασαν, με την ψυχή στο στόμα,  έχοντας βιώσει ανείπωτες τραγωδίες χωρίς να φταίνε, αναζητώντας μέσα από δρόμους φωτιάς και σιδήρου έναν κόσμο ειρήνης, δουλειάς, προκοπής γι' αυτούς και τα παιδιά τους.  

Οι παραπάνω ειδήσεις δεν είναι οι μόνες μέσα σε ένα μήνα, το Δεκέμβρη του 2019, από το χώρο της προσφυγιάς στην Ελλάδα. Απηχούν το αντιπροσφυγικό θεσμικό πλαίσιο της κυβέρνησης, που είναι απότοκο του πνεύματος που έχει εκφράσει με δηλώσεις του παλιότερα ο σημερινός αντιπρόεδρός της: «Πρέπει να τους κάνουμε τη ζωή δύσκολη για να καταλάβουν ότι είναι ανεπιθύμητοι στη χώρα και να φύγουν».

Αυτή είναι η μια Ελλάδα. Η επίσημη, που όμως εκφράζει ένα σημαντικό μέρος της Ελληνικής κοινωνίας.

Ας δούμε και την άλλη Ελλάδα: «Σε μια κίνηση αλληλεγγύης και ανθρωπιάς, αντάξια του εκλιπόντος συνθέτη, η οικογένεια του Θάνου Μικρούτσικου ζητεί αντί στεφάνων όσοι επιθυμούν να ενισχύσουν τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα της Μόριας στο λογαριασμό GR 07017 1355 0006 3551 3856 0788 -Τράπεζα Πειραιώς».

Aυτή είναι η άλλη Ελλάδα. Που πιστεύει πως καμιά ζωή δεν είναι λαθραία και πως δεν υπάρχουν ανθρώπινες ζωές που να αξίζουν λιγότερο από κάποιες άλλες. Που καταλαβαίνει τι έχει συμβεί σε αυτό τον κόσμο της βίας, της αρπαγής, της ιδιοτέλειας. Που ξέρει πως ο καθένας μπορεί να είναι το επόμενο θύμα τους. Δεν χρειάζονται πολλά, μια μικρή, ελάχιστη αλλαγή της τύχης. Γι αυτό καταλαβαίνει την αξία της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς. Και τη δείχνει όποτε και όσο μπορεί.

Έγραφα παλιότερα, με την ευκαιρία μιας επίσκεψής μου στη Λέσβο: 

«Οι οσμές δεν φωτογραφίζονται. Αν φωτογραφίζονταν, θ’ ανέβαζα μια φωτογραφία για να πάρετε μιαν ιδέα για το τι πραγματικά συμβαίνει σήμερα στο στρατόπεδο προσφύγων της Μόριας. Μια φωτογραφία με την οσμή του οχετού που «φιλοξενεί» τις χιλιάδες ψυχές, που αδυσώπητες δυνάμεις έχουν πετάξει εκεί, λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Μυτιλήνη. Με την οσμή που σε χτυπάει πολύ πριν φτάσεις στα όρια του στρατοπέδου… Ο τόπος που αναγκάζονται να κατοικήσουν έχει ξεχειλίσει. Κανείς δεν αισθάνεται ασφαλής. Οι άνθρωποι γίνονται αγρίμια. Οι ψυχές αρρωσταίνουν. Σκηνές βίας ξεσπούν. Παρανομία, εγκληματικότητα, βιασμοί. Συμπλοκές ανάμεσα σε «αντίπαλες» εθνικότητες. Οι σκηνές έξω από το στρατόπεδο των προσφύγων, που έχει μια στοιχειώδη υποδομή, είναι πολλαπλάσιες από τις σκηνές του στρατοπέδου. Εκεί, έξω από το στρατόπεδο, δεν υπάρχουν υποδομές. Δεν υπάρχει νερό, ηλεκτρικό, αποχετεύσεις. Σε λίγο καιρό θα πλακώσει χειμώνας. Πώς θα επιβιώσουν;». 
   

Αυτά για τον περασμένο χειμώνα… Τον φετινό;

Τελείωνα εκείνο το κείμενο ως εξής:

«…Σκέφτομαι να στείλω στους ηγέτες της γης μια φωτογραφία από το στρατόπεδο προσφύγων της Μόριας. Πού ξέρεις, μπορεί ο άγγελος ή ο δαίμονάς μου να κάνουν το θαύμα τους και αυτή η φωτογραφία να κάνει την εξαίρεση: να μπορέσει να τους μεταφέρει την οσμή του στρατοπέδου. Αλλά το ξανασκέφτομαι και αλλάζω γνώμη. Αυτών η όσφρηση συγκινείται μόνο με την οσμή της εξουσίας και του χρήματος. Τις άλλες οσμές δεν τις πιάνει. Κι αν τις πιάσει, την αφήνουν παγερά αδιάφορη»(*).

(*)  https://costaspappis.blogspot.com/2018/09/blog-post_21.html