«Η χώρα τούτη κατοικείται από νιάτα αμεταχείριστα»

Διαβάζοντας και περιδιαβάζοντας εδώ κι εκεί, πέφτω κάποτε τυχαία σε κάποια πράγματα που με κάνουν να σταματήσω, σαν να μου γνέφουν να τα προσέξω ιδιαίτερα γιατί έχουν κάτι σημαντικό να μου πουν. Στην πραγματικότητα, όλα τα πράγματα έχουν κάτι σημαντικό να πουν, αρκεί να έχεις τα μάτια και τ’ αυτιά σου ανοιχτά και την ευαισθησία σου σε επιφυλακή, κι αν δεν έχεις κάνει έξωση από το μυαλό σου στη διάθεσή σου για σκέψη.

Έτσι και προχτές, που έπεσα σ’ ένα ποίημα αναρτημένο στην ιστοσελίδα μιας φίλης του facebook (να είναι καλά για τις τόσο εμπνευσμένες αναρτήσεις της). «Λυπιού» ο τίτλος του ποιήματος, γραμμένο από την Κατερίνα Αγγελάκη – Ρουκ (*). Αναφέρεται σ’ ένα τόπο επινοημένο από την ποιήτρια «για να πηγαίνω όταν είμαι βαθιά λυπημένη», όπως λέει, Ένα τόπο καταφυγής κι απόδρασης.  

Διαβάζοντας, λοιπόν, το ποίημα πέφτω στους παρακάτω στίχους:

«…Κάτι χειρότερο από γερατειά,

η χώρα τούτη κατοικείται από νιάτα αμεταχείριστα».

Τα νιάτα, στη χώρα μας, στα χρόνια μας ετούτα τα σακάτικα, νιάτα «αμεταχείριστα».

Δηλαδή νιάτα σαν ρούχα που κάποτε αγόρασες ή σου χαρίστηκαν κι εσύ, χωρίς να τα φορέσεις ούτε μια φορά, τα κρέμασες στο βάθος της ντουλάπας κι έμειναν εκεί ξεχασμένα. Ρούχα που όταν κάποτε τ’ ανακαλύψεις, θα είναι αργά πια για να τα φορέσεις. Θα έχει περάσει ανεπιστρεπτί η εποχή τους.

Νιάτα, έτσι που τα καταδικάσαμε στη χώρα μας, να είναι, όπως λέει η ποιήτρια, κάτι χειρότερο από γερατειά.

Η λέξη αυτή, «γερατειά», άγγιξε μια χορδή στο μουσικό όργανο της μνήμης μου. Θυμήθηκα ένα μικρό ποίημα που είχα γράψει πολλά-πολλά χρόνια πίσω, σε ηλικία είκοσι χρόνων. Όπου εξομοίωνα τα νιάτα μου με γηρατειά. Η οδύνη που σημαδεύει την ηλικία αυτή σε συγκεκριμένες συνθήκες και για διάφορες αιτίες μπορεί να βρει δρόμους έκφρασης όπως αυτόν της ποίησης στη δική μου περίπτωση. Έγραψα τότε, λοιπόν:

Των είκοσί μου χρόνων τα γεράματα

Στον κόσμο πιο πολύ φοβήθηκα

Με όσα πικρά και δίχως δάκρυα κλάματα

Και όσα όνειρά μου αρνήθηκα.

Πολλές δεκαετίες μετά ήρθα να συναντήσω τη δική μου αγωνία στους στίχους της ποιήτριας που ανέφερα. Το ίδιο πράγμα εκφράζουμε. Για νιάτα μιλάμε «αμεταχείριστα». Βρίσκω την παρομοίωση της ποιήτριας, «αμεταχείριστα», συγκλονιστική.

Αν τα νιάτα αντιπροσωπεύουν την άνοιξη στη ζωή ενός ανθρώπου, το να τα κλέβεις από τους ανθρώπους δεν είναι απλό κρίμα, είναι έγκλημα. Κι αυτό το έγκλημα διαπράττει στην Ελλάδα η κυρίαρχη τάξη, με τα κυκλώματα των κατεστημένων συμφερόντων και τους θεσμούς της (Δικαιοσύνη, εκκλησία κλπ), σε βάρος της νέας γενιάς, όταν της αρνείται το όνειρο, τους ανοιχτούς ορίζοντες, τη διέξοδο στη δημιουργία της νεανικής ορμής της. Όταν την φυλακίζει σε στείρα γνώση γκρεμίζοντάς την στο χάος της πληροφορίας ενώ της στερεί τη δυνατότητα ανάπτυξης κριτικής σκέψης. Όταν ανοίγει στους έχοντες διάπλατα τις πόρτες της μάθησης και της προσωπικής ανάπτυξης, ενώ τις κρατάει κλειστές στους πολλούς, «παρακατιανούς» και μη έχοντες, που μένουν συχνά με μοναδική επιλογή για απασχόληση τη δουλειά του γκαρσονιού και του delivery. Όταν τα πρότυπα που κυριαρχούν είναι αυτά της συναλλαγής, της διαφθοράς, του ψέματος και της απάτης. Όταν το πανεπιστήμιο, αντί για εργαστήριο ελεύθερης σκέψης, παίρνει χαρακτηριστικά φυλακής με «αστυνομίες πανεπιστημίου». Όταν η πλειοψηφία, παραζαλισμένη από την παραπληροφόρηση των καναλιών, παραιτημένη η ίδια από κάθε αγωνιστική διεκδίκηση, παραδομένη στα συστήματα που διαιωνίζουν το νεποτισμό, το «μέσον», την καταστροφή και το ξεπούλημα των παραγωγικών πόρων της χώρας και την ερήμωση της υπαίθρου, γίνεται συνένοχη στο να σπρωχτούν οι νέοι στην παραίτηση, στην ανέχεια, στην ανεργία, στη φυγή και την αναζήτηση τύχης έξω από τη χώρα, σε μια κούρσα επιβίωσης που κάποτε γίνεται κούρσα θανάτου.

Αλλά, όπως λέει η ποιήτρια, μια κοινωνία με νιάτα αμεταχείριστα είναι μια κοινωνία χειρότερη από γερασμένη. Που δεν έχει μέλλον, για να το πω όσο πιο ανώδυνα μπορώ.

Δεν υπάρχει διέξοδος; Ναι, υπάρχει, μια και μόνη: ν’ απαλλαγεί με τις δικές της δυνάμεις η κοινωνία των πολλών από το θανάσιμο αγκάλιασμα των επικυρίαρχων που έχει δεχτεί να τη δυναστεύουν.

(*) Διαβάστε το ποίημα στο: https://www.poeticanet.gr/lypioy-aggelaki-royk-katerina-a-1019.html?category_id=115