Όχι στην αρένα του ανταγωνισμού

Ένα σχόλιο για μια γιορτή που αφιερώνεται σε νέους λογοτέχνες

Ο Σύλλογος Σικυωνίων Πολιτών αποφάσισε να οργανώσει για το φετινό καλοκαίρι μια γιορτή αφιερωμένη στους νέους λογοτέχνες του δήμου Σικυωνίων. Η γιορτή έχει σκοπό να προβάλει το λογοτεχνικό έργο των νέων συμπολιτών μας, από παιδιά του δημοτικού μέχρι έφηβους και νέους ηλικίας μέχρι 25 ετών. Ο Σύλλογος κάλεσε όλους τους νέους που συγγράφουν ποίηση και πεζή λογοτεχνία κάθε είδους (διηγήματα, παραμύθια, θεατρικά, ταξιδιωτικά κ.λπ.) να συμμετάσχουν στην Γιορτή στέλνοντας τα έργα τους μέχρι τις 31 Μαρτίου (η προθεσμία παρατάθηκε για ένα μήνα). 

Η πρωτοβουλία του Συλλόγου συνάντησε πολύ θετική ανταπόκριση. Εκείνο που πάντως ξάφνιασε, και ξάφνιασε ευχάριστα, ήταν ο χαρακτήρας που αποφασίστηκε να δοθεί στην γιορτή. Συνήθως τέτοιες εκδηλώσεις παίρνουν χαρακτήρα διαγωνιστικό. Φτιάχνεται μια επιτροπή, κι αυτή αποφασίζει ποιος ξεχωρίζει και θα βραβευτεί. Όλοι οι υπόλοιποι θα αποτελέσουν το ανώνυμο πλήθος εκείνων που απέτυχαν.

Ο Σύλλογος, αντίθετα, αρνήθηκε να ρίξει τα νέα παιδιά στην αρένα του ανταγωνισμού. Αρκετά θα υποφέρουν απ’ αυτόν σε όλη τους την ζωή… Αποφασίστηκε, λοιπόν, να αποκλειστεί κάθε στοιχείο διαγωνιστικό από αυτή την γιορτή. Και γράφτηκε, με κεφαλαία γράμματα στην σχετική ανακοίνωση ότι: 

«Η ΓΙΟΡΤΗ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ. ΟΙ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΘΑ ΒΡΑΒΕΥΤΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥΣ Σ’ ΑΥΤΗΝ ΜΕ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ (ΟΛΟΙ) ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΙΚΥΩΝΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΦΟΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΣ ΣΤΗΝ ΓΙΟΡΤΗ (ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ ΣΤΟ ΚΙΑΤΟ). 

Ετοιμαζόμουν να γράψω αυτό το κείμενο όταν έπεσε στην προσοχή μου η εξής είδηση:

«Με δημόσια επιστολή του προς το υπουργείο πολιτισμού ο συγγραφέας Θανάσης Τριαρίδης ζήτησε να αφαιρεθεί το βιβλίο του από την “Βραχεία Λίστα” [των υποψηφίων για βράβευση] των Κρατικών Βραβείων Ποίησης για την χρονιά 2021, που ανακοινώθηκε σήμερα. Αυτό γιατί, όπως τονίζει, δεν πιστεύει πως έχει κάποιος την δυνατότητα να βραβεύει κάποιον άλλον στην τέχνη». 

Διαβάζουμε μεταξύ άλλων στην δημόσια επιστολή του ποιητή προς το Υπουργεί Πολιτισμού: 

 «…Είμαι εναντίον κάθε βραβείου και κάθε βραβειοδότησης στην τέχνη. Η τέχνη είναι έτσι κι αλλιώς ένας ωκεανός πνευματικών εμπειριών που κρίνονται (και ευτυχώς) με απολύτως υποκειμενικά κριτήρια. Αυτό που θα συγκινήσει τον έναν άνθρωπο θα αφήσει απολύτως αδιάφορο (ή και θα ενοχλήσει) τον άλλον. Έτσι τα βραβεία εκφράζουν την υποκειμενική κρίση μιας επιτροπής και τίποτε περισσότερο – συχνά όμως δεξιώνονται κατά τέτοιον τρόπο ώστε να επιβάλλουν έναν δημόσιο “Κανόνα” της “σημαντικής τέχνης του καιρού μας”. Θεωρώ πως αυτός ο “Κανόνας” είναι μία φενάκη – καθώς συχνά βραβεύονται εξαιρετικά κείμενα αλλά και πολύ συχνά βραβεύονται γελοιότητες. Και πιστεύω πως ο σκοπός της τέχνης είναι να διαρρηγνύει κάθε δοτό “Κανόνα” επιβάλλοντας την δική της εγχάραξη. Και τούτη την εγχάραξη την επιβεβαιώνει ή την διαψεύδει μονάχα ο χρόνος. Ούτε ο Ρεμπώ, ούτε ο Κάφκα βραβεύτηκαν ποτέ – και ο Καβάφης είναι ένας από τους μείζονες ποιητές του 20ου αιώνα στη Δύση για χίλιους λόγους, αλλά σίγουρα όχι επειδή πήρε ένα κωμικό βραβείο από την Δικτατορία του Πάγκαλου. Επίσης στα βραβεία ο κάθε βραβευμένος ή ο κάθε υποψήφιος σιωπηλά παραδέχεται πως κάποιος τρίτος (εν προκειμένω, τα μέλη μιας επιτροπής) στέκεται σε ένα βάθρο όπου μπορεί να κρίνει λογοτεχνικά έργα “βαθμολογώντας τα” βασιζόμενος σε μία “αυθεντική κρίση”. Δεν δέχομαι πως υπάρχει αυτό το βάθρο – ούτε και η δυνατότητα “αυθεντικής κρίσης”. Δεν πιστεύω πως έχει κάποιος την δυνατότητα να βραβεύει κάποιον άλλον στην τέχνη…».

Ο ποιητής κάνει και μια καίρια παρατήρηση, ειδικά για τα κρατικά βραβεία στην σημερινή Ελλάδα: «Η άρνησή μου [για τέτοια βραβεία] θα ήταν δεδομένη ακόμη κι αν δεν συνέτρεχαν και όλα τα προηγούμενα. Δεν υπήρχε περίπτωση να συμπεριληφθώ σε λίστα βράβευσης ενός κράτους που δολοφονεί μετανάστες κάνοντας Push Back – μόνο προχθές ξεβράστηκαν εφτά νεκροί άνθρωποι στην ακτή της Επάνω Σκάλας της Λέσβου…».

Υποκλίνομαι.