Περί πολιτισμένων λαών – με αφορμή την επέτειο του θανάτου του Κωστή Παλαμά

Η επιγραφή στο πανωθύρι του ερειπωμένου σπιτιού, σ’ αυτό τον μικρό δρόμο στην Πλάκα, γράφει:

«ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΑΥΤΟ ΠΕΘΑΝΕ Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΜΑΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ ΣΤΙΣ 27 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1943».

Βλέπω τα χάλια και την εγκατάλειψη του σπιτιού, κεκοσμημένου με τα «έργα» της ζωγραφικής και γενικότερης αλαλίας των νεαρών νεοελλήνων, καθώς περνάω για να πάω να συναντήσω τον φίλο μου Βλάση Φρυσίρα (το Μουσείο που ίδρυσε και το σπίτι που μένει, έργο θαυμαστό του Τσίλλερ, είναι λίγο πιο πέρα). 

Σαν σήμερα, λοιπόν, πριν από 79 χρόνια έφυγε από την ζωή ο Παλαμάς, ο μεγάλος ποιητής, ένας από τους μεγαλύτερους της σύγχρονης Ελλάδας, και σπουδαίος στοχαστής. Ποιος τον θυμάται και ποιος τον τιμά στις μέρες μας; Η απάντηση βρίσκεται στην εγκατάλειψη που χαρακτηρίζει την τελευταία πριν τον τάφο κατοικία του.

Και δεν μπορώ να μη θυμηθώ κάτι που είχα γράψει στο blog μου costaspappis.blogspot.com πριν 16 χρόνια, στις 27 Σεπτεμβρίου 2006, σε ένα κείμενο με τίτλο «Περί πολιτισμένων λαών». Έγραφα ανάμεσα στ’ άλλα: 

«Βρέθηκα στο Ιράν το περασμένο Πάσχα… Επισκεφθήκαμε όλα τα μέρη με ιστορικό (και ειδικά ελληνικό ιστορικό) ενδιαφέρον αυτής της τόσο πλούσιας σε πολιτισμό χώρας. Πολιτισμό που έχει τις ρίζες του σε πανάρχαιους καιρούς και που διατηρείται ζωντανός ως τις μέρες μας. Για να δείξω το πώς ζει το παρελθόν στο σήμερα αυτού του λαού και τι περιεχόμενο έχει ο σύγχρονος πολιτισμός του θα αναφερθώ σε κάτι που μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση. Ανάμεσα στις πόλεις που επισκεφθήκαμε ήταν και το πανέμορφο Σιράζ. Η πόλη αυτή είναι γενέτειρα δυο πολύ μεγάλων Περσών ποιητών (από τους 4-5 μεγαλύτερους). Ο ένας είναι ο Χαφέζ. Έζησε το 14ο αιώνα και οι στίχοι του, που μιλάνε για το κρασί, τ’ αηδόνια και τον έρωτα, χρησιμοποιούνται και σήμερα στην καθημερινή ζωή. Ο άλλος είναι ο Σααντί, που έζησε το 13ο αιώνα. Τα πιο φημισμένα του έργα είναι τα Golestan (Κήπος των Ρόδων) και Bustan (Μποστάνι) και στίχοι του είναι μέρος της καθημερινής επικοινωνίας. Μπαίνουν στην ομιλία από τους σύγχρονους Ιρανούς φυσικά, όντας μέρος της ζωντανής γλώσσας, όπως ακριβώς οι στίχοι του Χαφέζ. Λοιπόν, αυτό που μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση είναι ότι αποτελούν τόπο προσκυνήματος των σύγχρονων Ιρανών οι μνημειώδεις τάφοι των ποιητών, δυο μαυσωλεία μέσα σε υπέροχους, ολάνθιστους κήπους με τρεχούμενα νερά (η αγάπη αυτού του λαού για τους δημόσιους κήπους και η ομορφιά των κήπων αυτών, που τους συναντάς παντού, σε κάθε πόλη και χωριό, είναι εντυπωσιακή). Δεν πρόκειται για τουριστικά αξιοθέατα - εμείς ήμασταν οι μόνοι ξένοι επισκέπτες - αλλά για τόπους λαϊκού προσκυνήματος. Συρρέουν εκεί καθημερινά από όλη τη χώρα άνθρωποι κάθε ηλικίας, ιδίως νέοι, αγόρια και κορίτσια, ένας-ένας ή σε μικρές παρέες, για να τιμήσουν τους ποιητές τους. Πλησιάζουν κι ακουμπούν το χέρι τους στο μνήμα και κάτι σιγοψιθυρίζουν (στίχους των ποιητών ή κάποια προσευχή, υποθέτω). Ύστερα περνάνε από τα κιόσκια που πουλάνε τα έργα των ποιητών, αγοράζουν βιβλία και αποχωρούν. Επικρατεί στους χώρους αυτούς η σοβαρότητα, η ηρεμία και η σιωπή που ταιριάζουν σε αληθινό προσκύνημα (καμία σχέση με τα γνωστά εν Ελλάδι θρησκευτικά «προσκυνήματα» - εμποροπανηγύρεις)…».

Το υπόλοιπο του κειμένου που είχα γράψει μπορεί να το διαβάσει κανείς στο:

https://costaspappis.blogspot.com/2006/09/blog-post.html.

ΥΓ Πάει κανείς στοίχημα πως ο αριθμός εκείνων που θα θελήσουν να το διαβάσουν δεν πρόκειται να ξεπεράσει τα δάχτυλα του ενός χεριού;