Τι συμβαίνει στα Ελληνικά πανεπιστήμια;

Τι συμβαίνει τελικά στα Ελληνικά πανεπιστήμια σήμερα; Ποια είναι η πραγματική κατάσταση, τι φταίει για τη βαθιά κρίση του πανεπιστημίου, πώς βγαίνουμε από αυτή; Τα ερωτήματα αυτά δεν απασχολούν μόνο τα κομματικά επιτελεία (στα σοβαρά ή απλά για να στήνουν πάνω σε αυτά τη μεταξύ τους αντιπαράθεση και να κερδοσκοπούν πολιτικά), ούτε μόνο τους πανεπιστημιακούς (αρκετούς από αυτούς, άλλωστε, τέτοια ερωτήματα δεν τους πολύ-απασχολούν, έτσι περιχαρακωμένοι που είναι μέσα στην ιδιώτευσή τους) ούτε μόνο τους φοιτητές (ίσως αυτούς να τους απασχολούν λιγότερο από όλους τους άλλους, αφού το κύριο που ενδιαφέρει τους περισσότερους είναι το «χαρτί» και πώς θα το αποκτήσουν με τη μικρότερη δυνατή προσπάθεια).

Αυτό που συμβαίνει στα Ελληνικά πανεπιστήμια απασχολεί (εν πάση περιπτώσει, πρέπει να απασχολεί) ολόκληρη την Ελληνική κοινωνία, αφού πάνω σε αυτά και, γενικότερα, πάνω στην εκπαίδευση των Ελληνόπαιδων χτίζεται η αυριανή Ελλάδα. Απασχολεί κάθε τοπική κοινωνία, αφού όλα σχεδόν τα σπίτια είχαν, έχουν ή θα έχουν αργά ή γρήγορα κάποιο παιδί που θα περάσει την πόρτα κάποιου πανεπιστημίου στην πορεία του προς την ένταξή του στην παραγωγή και στην οικονομία.

Γι’ αυτό που συμβαίνει στα Ελληνικά πανεπιστήμια σήμερα γίνεται ένας διάλογος, όχι πάντα υπεύθυνος, συχνά δημαγωγικός, που επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που θέσαμε. Στο διάλογο αυτό έχει συμμετάσχει κατά καιρούς και αυτό το blog με διάφορα κείμενα που ανέβηκαν από το συγγραφέα και από όσους επισκέπτες έκαναν παρεμβάσεις. Από όλο το διάλογο που γίνεται (όπου γίνεται) σε διάφορους χώρους κι από διάφορα μέσα, όσο μπόρεσα να τον παρακολουθήσω, αντιγράφω ένα απόσπασμα από ένα κείμενο-απόφαση (κατά πλειοψηφία) του Δ.Σ. του Συλλόγου μελών ΔΕΠ του Πολυτεχνείου. Η απόφαση πάρθηκε στις 15-1-2009 και σε αυτήν περιγράφεται ανάγλυφα, μεταφέροντας την αγωνία των συντακτών της, η κατάσταση στο Πολυτεχνείο σήμερα. Επίσης διατυπώνονται μια σειρά από θέσεις και προτάσεις για ένα, μερικό έστω, ξεπέρασμα ορισμένων πλευρών της κρίσης, όπως εκδηλώνεται στο συγκεκριμένο πανεπιστήμιο.

Σύμφωνα, λοιπόν, με την απόφαση, «για μία ακόμη φορά το Ε.Μ. Πολυτεχνείο έχει σταματήσει να λειτουργεί ως χώρος εκπαίδευσης, έρευνας και ελεύθερης έκφρασης ιδεών. Αντίθετα, μετατρέπεται σε νεκρά κτιριακά συγκροτήματα που φιλοξενούν περιστασιακά:
Ομάδες ατόμων που δεν έχουν σχέση με την πανεπιστημιακή κοινότητα, δεν σέβονται το χώρο και την ιστορία του προβαίνοντας σε σοβαρές καταστροφές, ενώ εχθρεύονται το διάλογο.
Πανεπιστημιακούς δασκάλους και φοιτητές που περιφέρονται στα κυλικεία του Ιδρύματος (ενίοτε με τον προσωπικό τους υπολογιστή), αναρωτιούνται σε ποιό κτίριο έχουν πρόσβαση, αν θα γίνει μάθημα, αν θα πραγματοποιηθεί το προγραμματισμένο σεμινάριο και αν υπάρχει «τρόπος» να εισχωρήσουν στο γραφείο ή στο εργαστήριο τους.

Αναμφισβήτητα, το τραγικό γεγονός της δολοφονίας του 15χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου συγκλόνισε ολόκληρη την πανεπιστημιακή κοινότητα. Τις πρώτες εκείνες ημέρες οι συνήθεις ακαδημαϊκές λειτουργίες έμοιαζαν να μην έχουν νόημα μπροστά στην αναντίστρεπτη πραγματικότητα της απώλειας ενός μικρού παιδιού, θύματος της αστυνομικής βιαιότητας και αυθαιρεσίας. Στη συνέχεια, όλοι μας σταθήκαμε αμήχανοι μάρτυρες και αδύναμοι αναλυτές μίας πρωτοφανούς βιαιότητας και οργής, αντανάκλασης ενός κλίματος γενικευμένης κρίσης στην ελληνική κοινωνία.

Σήμερα, η βιαιότητα έχει μπεί για τα καλά μέσα στο ίδιο το Πανεπιστήμιο. Πληθαίνουν τα επεισόδια σωματικής βίας μεταξύ σπουδαστών, φραστικής βίας μεταξύ σπουδαστών και καθηγητών. Εμείς ως πανεπιστημιακοί δάσκαλοι οφείλουμε να παραμερίσουμε την αμηχανία μας, να σπάσουμε τη σιωπή μας και να τοποθετηθούμε με ευθύνη στην κατάσταση που τείνει να παγιωθεί στο Ίδρυμα. Μία κατάσταση που οδηγεί στην αυτοαναίρεση του ρόλου μας, απειλεί την ψυχική και σωματική υγεία όλων μας, απαξιώνει το Δημόσιο Πανεπιστήμιο και υπονομεύει το μέλλον των σπουδαστών μας».

Στη συνέχεια διατυπώνονται μια σειρά από θέσεις του ΔΣ (όπως ότι η κατάληψη χώρων του Πανεπιστημίου δεν μπορεί να αποφασίζεται μονομερώς από τους φοιτητές που αποτελούν μόνο μια συνιστώσα της Ακαδημαϊκής Κοινότητας και να αγνοούνται οι άλλες συνιστώσες, ότι τα μέλη ΔΕΠ, ως εργαζόμενοι και μάλιστα με αυξημένες ευθύνες και υποχρεώσεις απέναντι στην ακαδημαϊκή κοινότητα –ελληνική και διεθνή– είναι αδιανόητο να στερούνται την ελεύθερη πρόσβαση και χρήση των εργασιακών τους χώρων και των υποδομών που απαιτούνται για την εκπλήρωση του εκπαιδευτικού και ερευνητικού τους έργου κλπ.).

Και η απόφαση, θίγοντας για μια ακόμα φορά την πληγή των καταλήψεων, που ακυρώνουν το πανεπιστημιακό άσυλο και το πανεπιστήμιο συνολικά, τελειώνει ως εξής:

«Το Πανεπιστήμιο πρέπει να είναι ανοιχτό. Γιατί μόνο μέσα στο ανοιχτό Πανεπιστήμιο μπορούν καθηγητές και φοιτητές να αναζητήσουν και να συζητήσουν τα αίτια της κρίσης και να χαράξουν μαζί δρόμους διεξόδου απ’ αυτήν. Γιατί μόνο μέσα στο ανοιχτό Πανεπιστήμιο μπορεί να αναπτυχθούν, να μεταδοθούν και να εμπλουτισθούν οι γνώσεις και οι αξίες που θα κάνουν την αυριανή κοινωνία καλύτερη από τη σημερινή».

Κλείνω με την παρατήρηση ότι η κρίση στα Ελληνικά πανεπιστήμια είναι πολυδιάστατη και η περιγραφή της δεν μπορεί να χωρέσει σε καμιά απόφαση κανενός πανεπιστημιακού οργάνου. Πολύ περισσότερο δεν μπορούν να χωρέσουν σε καμιά τέτοια απόφαση οι προτάσεις για το ξεπέρασμά της.

Τα συμπεράσματα δικά σας.