Περί πολιτισμένων λαών

Βρέθηκα στο Ιράν το περασμένο Πάσχα. Τις ημέρες εκείνες είχαν φουντώσει οι φόβοι για μια νέα επιδρομή τύπου Ιράκ, αυτή τη φορά κατά του ιρανικού λαού, από τους Αμερικανούς εγγυητές της δημοκρατίας, ελευθερίας και άλλων ηχηρών παρομοίων.

Ο κόσμος όλος ανησυχούσε, τα διεθνή ΜΜΕ μιλούσαν στα πρωτοσέλιδα και στις οθόνες για την επερχόμενη εισβολή. Οι Iρανοί, έχοντας ζήσει με τον πόλεμο και τη φωτιά για χρόνια, με ένα εκατομμύριο νεκρούς στον 10ετή πόλεμο με το Ιράκ (ένα πόλεμο υποστηριγμένο, αν όχι υποκινημένο, από τους Αμερικανούς), ήσαν ήρεμοι και δεν έδειχναν καθόλου να ανησυχούν.

Επισκεφθήκαμε όλα τα μέρη με ιστορικό (και ειδικά ελληνικό ιστορικό) ενδιαφέρον αυτής της τόσο πλούσιας σε πολιτισμό χώρας. Πολιτισμό που έχει τις ρίζες του σε πανάρχαιους καιρούς και που διατηρείται ζωντανός ως τις μέρες μας.

Για να δείξω το πώς ζει το παρελθόν στο σήμερα αυτού του λαού και τι περιεχόμενο έχει ο σύγχρονος πολιτισμός του θα αναφερθώ σε κάτι που μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση.

Ανάμεσα στις πόλεις που επισκεφθήκαμε ήταν και το πανέμορφο Σιράζ. Η πόλη αυτή είναι γενέτειρα δυο πολύ μεγάλων Περσών ποιητών (από τους 4-5 μεγαλύτερους). Ο ένας είναι ο Χαφέζ. Έζησε το 14ο αιώνα και οι στίχοι του, που μιλάνε για το κρασί, τ’ αηδόνια και τον έρωτα, χρησιμοποιούνται και σήμερα στην καθημερινή ζωή. Ο άλλος είναι ο Σάντι, που έζησε το 13ο αιώνα. Τα πιο φημισμένα του έργα είναι τα Golestan (Κήπος των Ρόδων) και Bustan (Μποστάνι) και στίχοι του είναι μέρος της καθημερινής επικοινωνίας. Μπαίνουν στην ομιλία από τους σύγχρονους Ιρανούς φυσικά, όντας μέρος της ζωντανής γλώσσας, όπως ακριβώς οι στίχοι του Χαφέζ.

Λοιπόν, αυτό που μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση είναι ότι αποτελούν τόπο προσκυνήματος των σύγχρονων Ιρανών οι μνημειώδεις τάφοι των ποιητών, δυο μαυσωλεία μέσα σε υπέροχους, ολάνθιστους κήπους με τρεχούμενα νερά (η αγάπη αυτού του λαού για τους δημόσιους κήπους και η ομορφιά των κήπων αυτών, που τους συναντάς παντού, σε κάθε πόλη και χωριό, είναι εντυπωσιακή). Δεν πρόκειται για τουριστικά αξιοθέατα - εμείς ήμασταν οι μόνοι ξένοι επισκέπτες - αλλά για τόπους λαϊκού προσκυνήματος. Συρρέουν εκεί καθημερινά από όλη τη χώρα άνθρωποι κάθε ηλικίας, ιδίως νέοι, αγόρια και κορίτσια, ένας-ένας ή σε μικρές παρέες, για να τιμήσουν τους ποιητές τους. Πλησιάζουν κι ακουμπούν το χέρι τους στο μνήμα και κάτι σιγοψιθυρίζουν (στίχους των ποιητών ή κάποια προσευχή, υποθέτω). Ύστερα περνάνε από τα κιόσκια που πουλάνε τα έργα των ποιητών, αγοράζουν βιβλία και αποχωρούν. Επικρατεί στους χώρους αυτούς η σοβαρότητα, η ηρεμία και η σιωπή που ταιριάζουν σε αληθινό προσκύνημα (καμία σχέση με τα γνωστά εν Ελλάδι θρησκευτικά «προσκυνήματα» - εμποροπανηγύρεις).

Έφυγα από το Ιράν με αισθήματα σεβασμού και θαυμασμού γι’ αυτό το λαό, αλλά και κάποιες σκέψεις για τα δικά μας και γενικότερα: Τι είναι τελικά πολιτισμός; Ποιος θα πρέπει να θεωρείται πολιτισμένος λαός; Ένας λαός που αγαπάει και τιμά τους ποιητές του ή ένας λαός που τους αγνοεί ενώ ασκείται καθημερινά στην κατανάλωση κάθε είδους σκουπιδιών, ιδίως των «πνευματικών» που προσφέρουν τα ΜΜΕ;

Έχω μια πρόταση για σένα, αναγνώστη/αναγνώστρια: ας μιμηθούμε τους Ιρανούς. Ας φτιάξουμε μια παρέα κι ας πάμε να διαβάσουμε στίχους τους στους τάφους των δικών μας μεγάλων. Όποιος/α θα ήθελε να έρθει στην παρέα, ας απαντήσει!