Κώστας Παππής

4/24/2014

Μάθε παιδί μου γράμματα



Ανάμεσα στις πιο σοβαρές συνέπειες που είχε για την Ελλάδα η άγρια κρίση, οικονομική αλλά κυρίως κοινωνική, που ξεκίνησε πριν πολλά χρόνια και βαθαίνει με καταιγιστικούς ρυθμούς την τελευταία 4ετία, είναι η ανεργία, με την υποαπασχόληση και την ετεροαπασχόληση να ακολουθούν.
Το τι σημαίνει ανεργία το ξέρει φυσικά καλύτερα αυτός που την έχει ζήσει, καθώς και οι δικοί του. Αδυνατώντας να καλύψει ακόμα και στοιχειώδεις ανάγκες του, ο άνεργος αντιμετωπίζει ένα πλήθος προβλημάτων (από κακή διατροφή, αρρώστιες, διανοητικό στρες και εξάρτηση από άλλους μέχρι απώλεια της στέγης του, κοινωνικό αποκλεισμό, απώλεια αυτοεκτίμησης και κατάθλιψη) που οδηγούν σε ένα φαύλο κύκλο. 

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας επιστημονικής έρευνας που δημοσιεύθηκε παλιότερα, μια αύξηση 10% στον αριθμό των ανέργων (πχ αύξηση των ανέργων από 100.000 σε 110.000) συνεπάγεται αύξηση 1,2% στη θνησιμότητα του πληθυσμού, 1,7% στα καρδιοαγγειακά επεισόδια, 1,3% στους ασθενείς από κίρρωση, 1,7% στον αριθμό των αυτοκτονιών, 4,0% στον αριθμό των συλλήψεων και 0,8% σε επιθέσεις που καταγγέλλονται στην αστυνομία. Όταν η αύξηση δεν είναι απλά 10% αλλά 100 ή 200 ή 300%, όπως είναι η περίπτωση των ανέργων της Ελλάδας τα τελευταία λίγα χρόνια, το συμπέρασμα είναι απλά τρομαχτικό. Και ο χαρακτηρισμός «δολοφονικό» για το σύστημα που παράγει αυτά τα επίπεδα ανεργίας, με αυτές τις συνέπειες για το λαό μιας χώρας, απλά περιγράφει την πραγματική φύση του συστήματος.

Η ανεργία εκδηλώνεται με ιδιαίτερη δριμύτητα στους νέους γενικά, ενώ σημειώνει ρεκόρ στους νέους εκείνους που κάποτε θεωρούνταν προνομιούχοι, αφού έφτασαν και πέρασαν την πόρτα των πανεπιστημίων της χώρας.  Χιλιάδες τέτοιοι νέοι, αφού ολοκλήρωσαν (με το ανάλογο κόστος γι αυτούς, τις οικογένειές τους αλλά και τη χώρα) τις πανεπιστημιακές σπουδές τους, επιχείρησαν να βρουν δουλειά. Οι περισσότεροι βρέθηκαν μπροστά σε πόρτες κλειστές, ενώ κάποιοι, που οι οικογένειές τους είχαν την οικονομική δυνατότητα, πήραν αναβολή στην αναζήτηση μιας λύσης ακολουθώντας κάποιο μεταπτυχιακό πρόγραμμα, για να καταλήξουν κι αυτοί στο ίδιο αδιέξοδο της ανεργίας. Όλο και μεγαλύτερος αριθμός από αυτούς τους νέους παίρνουν το δρόμο της φυγής εκτός Ελλάδας σε αναζήτηση δουλειάς. Η συνακόλουθη αιμορραγία της χώρας από επιστημονικό προσωπικό, ιδίως το νεότερο και πιο δυναμικό, θα έχει ανυπολόγιστες μακροχρόνιες συνέπειες για τη χώρα. Η Ελλάδα και ο λαός της επένδυσε τεράστιους πόρους για να μορφώσει τη νέα γενιά που θα κινούσε την παραγωγική μηχανή ώστε η χώρα να συνεχίσει να πορεύεται στο δρόμο της προόδου. Όλον αυτόν τον συσσωρευμένο σε γνώσεις και δεξιότητες πλούτο της η χώρα τον «χαρίζει» σε άλλες χώρες για να τον εκμεταλλευτούν χωρίς κανένα αντάλλαγμα και όφελος για την Ελλάδα. Τον «χαρίζει» στις ΗΠΑ, στις πλούσιες χώρες της Ευρώπης, στην Αυστραλία και όπου αλλού καταφεύγουν οι νέοι Έλληνες επιστήμονες για να βρουν δουλειά.

Βέβαια, η ανεργία του επιστημονικού προσωπικού στην Ελλάδα και η διαρροή του από τη χώρα δεν είναι μόνο σημερινό φαινόμενο. Όπως δείχνει έρευνα του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Λ. Λαμπριανίδη («Επενδύοντας στη φυγή: Η διαρροή επιστημόνων από την Ελλάδα την εποχή της παγκοσμιοποίησης», 2011, Εκδόσεις Κριτική), κρίση στην αξιοποίηση των ελλήνων επιστημόνων υπήρχε, ανεξάρτητα από την τωρινή οικονομική κρίση: η διαρροή επιστημονικού δυναμικού – γνωστή ως brain drain – παρατηρείται στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 1960 και οφείλεται στις απαρχαιωμένες δομές της ελληνικής οικονομίας και την αδυναμία της να τους απορροφήσει.

Πηγαίνοντας πιο πίσω στην ιστορία, αιώνες πριν, η εκμετάλλευση ενός τόπου και του λαού του γινόταν απροκάλυπτα και με τρόπο βίαιο, με την ισχύ των όπλων. Ο τόπος καταχτιόταν, ο λαός υποδουλωνόταν και ο κατακτητής είχε δικαίωμα στην περιουσία, ακόμα και στη ζωή των κατακτημένων. Έτσι χτίστηκαν αυτοκρατορίες όπως η Ρωμαϊκή και η Οθωμανική. Αργότερα ήρθαν οι αυτοκρατορίες που έχτισαν νεότερα κράτη: η Βρετανία, η Ισπανία κλπ. Οι πόροι των καταχτημένων τόπων απαλλοτριώθηκαν υπέρ των κατακτητών. Οι μητροπόλεις που ακόμα και τώρα, μετά τη δύση αυτών των αυτοκρατοριών, θαυμάζονται για τον πλούτο και τη μεγαλοπρέπειά τους, χτίστηκαν με το αίμα, τον ιδρώτα και τα δάκρυα των κατακτημένων.

Σήμερα, η εκμετάλλευση από μια χώρα των πόρων μιας άλλης επιβάλλεται συνήθως με όπλα πολιτικά και οικονομικά. Πρόκειται για μια σύγχρονη, πιο εκλεπτυσμένη και σύνθετη μορφή εκμετάλλευσης, που επιβάλλεται με τη συνενοχή της ντόπιας ηγετικής τάξης και συχνά με τη συναίνεση, ρητή ή σιωπηλή, μεγάλης μερίδας του ντόπιου λαού. Από τις κύριες συνέπειες αυτής της εκμετάλλευσης είναι η  καταστροφή της παραγωγικής βάσης της χώρας και η ανεργία. Η περίπτωση της Ελλάδας είναι χαρακτηριστική.

Θα συνεχίσουμε.