Πύρινες συνωμοσίες

Επειδή οι λέξεις είναι φτωχές για να περιγράψουν το κακό που χτύπησε την Ελλάδα αυτό το καλοκαίρι, τις ανθρώπινες τραγωδίες, την οικολογική καταστροφή, το κοινωνικό και οικονομικό πλήγμα που δέχτηκε η χώρα, δεν θα σταθούμε στους θρήνους. Θα προχωρήσουμε αμέσως στο ερώτημα που βρίσκεται στα χείλη όλων: Τι συνέβη; Τι υπήρξε, ποια δύναμη, ποια αιτία, πίσω από αυτό το κακό;

Θα προσπεράσουμε την διαπίστωση του Πρωθυπουργού στο διάγγελμά του, υποκριτική και βολική στην αοριστία της για τον ίδιο, ότι τόσες φωτιές σε όλη την Ελλάδα «δεν μπορεί να είναι σύμπτωση». Φυσικά δεν είναι σύμπτωση. Το ζήτημα είναι να ονομαστούν, και μάλιστα από τα πιο επίσημα χείλη, οι αιτίες και, βέβαια, να αποδοθούν και να αναληφθούν (και από τον ίδιο και την κυβέρνησή του) οι τεράστιες ευθύνες που υπάρχουν. Γιατί, το είπε και ο ίδιος, δεν ήσαν σύμπτωση τόσες φωτιές. Εκτός και αν το είπε για να επικυρώσει τη συνωμοσιολογία, που διακινείται από τα κομματικά του στελέχη και που τόσο πολύ τον εξυπηρετεί.

Ποιες είναι αλήθεια οι αιτίες;

Δασικές πυρκαγιές έχει δει πολλές η χώρα. Υπήρξαν κι άλλες χρονιές που εκδηλώθηκαν μαζικά μέσα σε μια μέρα 100, 130 και παραπάνω πυρκαγιές. Όταν δεν υπήρχε σαφής γνώση για την αιτία τους («άγνωστης αιτιολογίας» έγραφαν οι ετήσιοι σχετικοί απολογισμοί), σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η αιτία ήταν σαφής και πέρα από κάθε αμφιβολία:

- παράνομοι σκουπιδότοποι (από αυτούς που καίνε μέρα νύχτα, συχνά δίπλα σε δασικές εκτάσεις),
- εμπρησμοί με πρόθεση από λογής-λογής ανθρωποειδή (για μελλοντική οικοπεδοποίηση, για δημιουργία καλοθρεμένων βοσκοτόπων, για εκδίκηση, για να πάρει αξία και να αξιοποιηθεί η περιουσία που το κακό κράτος έχει χαρακτηρίσει δασική έκταση, για ενοχοποίηση κάποιου γείτονα),
- πυρομανείς,
- ασυντήρητοι πυλώνες της ΔΕΗ,
- ανθρώπινη αμέλεια (το αποτσίγαρο που, ακόμα αναμμένο, πετιέται στην άκρη του δρόμου, ο σπινθήρας από την κομμένη εξάτμιση, το άναμμα φωτιάς για ψήσιμο στο δάσος, το κάψιμο ξερόχορτων ενώ μαίνεται ο άνεμος)
- κακή επιτήρηση μετά την πυρκαγιά (αναζωπυρώσεις)
- απόρριψη επικίνδυνων σκουπιδιών (γυαλιών κλπ) ακόμα και στην καρδιά του δάσους
- κλπ.

Τι έγινε, γιατί, ποια ήταν η αιτία φέτος, και συνέβη αυτό το κακό σε τέτοιο μέγεθος (μιλάμε για τις πυρκαγιές που έφτασαν ως την πλήρη εξέλιξη και όχι για τις πολλές εκείνες που τις πρόλαβαν οι πυροσβεστικές δυνάμεις και οι κάτοικοι πριν αναπτυχθούν);

Γιατί; Μα επειδή συνέβησαν, πάλι, όλα τα παραπάνω, μέσα όμως σε συνδυασμό συνθηκών σχεδόν χωρίς προηγούμενο! Τρίτος παρατεταμένος καύσωνας μέσα σε ένα καλοκαίρι, με θερμοκρασίες που ξεπερνούσαν τους 40°C, με υγρασία στο ναδίρ, με ανέμους που έφταναν και τα 9 μποφόρ, με γη κατάξερη από τους δυο καύσωνες που προηγήθηκαν και που είχαν μετατρέψει τα δάση και πολλές καλλιέργειες σε απλό προσάναμα, έτοιμο να αρπάξει με τον πρώτο σπινθήρα!

Ναι, αλλά τα ανθρώπινα θύματα (αλήθεια, λίγοι μιλάνε για τα άλλα θύματα, τα αγρίμια του δάσους και τα πουλιά και τα σπάνια ενδημικά είδη φυτών που κάποια από αυτά, δημιουργημένα μέσα από μια εξέλιξη εκατομμυρίων ετών, ίσως να έχουν εκλείψει πια οριστικά από τη γήινη πανίδα);

Μα και αυτό ήταν προδιαγεγραμμένο. Οι παραπάνω αιτίες, συν ο παραπάνω συνδυασμός δυσμενών συνθηκών, συν η ανύπαρκτη ουσιαστικά κρατική προετοιμασία (κι ας έλεγε ο Πρωθυπουργός ότι το κράτος ήταν προ πολλού πανέτοιμο), συν η έλλειψη αποτελεσματικών επιτελικών σχεδίων, συν οι τεράστιες ελλείψεις (με ευθύνη της κυβέρνησης) του Πυροσβεστικού Σώματος σε ανθρώπους και υλικά μέσα, συν η αποδιοργάνωσή του Σώματος, συν οι κακές επιλογές τακτικής αντιμετώπισης των πυρκαγιών, συν η Βαβέλ και ο αλληλοσπαραγμός των επιτελαρχών, συν η διάλυση της κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής που κάποτε απέτρεπε πυρκαγιές στην ύπαιθρο ακριβώς τη στιγμή που εκδηλώνονταν από τους ίδιους τους κατοίκους (τώρα το νέο δόγμα φαίνεται να είναι «εγκαταλείψτε τα χωριά σας για να μην καείτε») συν κλπ. εξηγούν πλήρως το κακό. Δεν χρειάζονται ούτε Αμερικανοί, ούτε Τούρκοι, ούτε Αρειανοί, ούτε άλλοι συνωμότες, όπως ενδεχομένως υπονοεί ο Πρωθυπουργός.

Αυτά. Και κάτι άλλο.

Θα πρέπει να αποφασίσουμε να δεχτούμε την συγκατοίκηση με τον ΜΕΓΑΛΟ ΚΑΛΕΣΜΕΝΟ μας (και εν πάση περιπτώσει να δούμε τι θα κάνουμε μαζί του), αυτόν που προσκαλέσαμε ήδη από τα μέσα του 18ου αιώνα, με τη βιομηχανική επανάσταση, και που να, έφτασε, είναι εδώ! Όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο.

Φυσικά εννοούμε την κλιματική αλλαγή. Αυτήν που μετατρέπει τις συνθήκες από δύσκολες σε τραγικές. Που, σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση για το μέλλον του πλανήτη των μελών του Διακυβερνητικού Συμβουλίου για την Κλιματική Αλλαγή (Intergovernmental Panel on Climate Change), οφείλεται στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Που οφείλεται κυρίως στην καύση ορυκτών καυσίμων, δηλαδή πετρελαίου, κάρβουνου, και αέριου, για την παραγωγή ενέργειας (λειτουργία σταθμών παραγωγής ενέργειας, κίνηση παντός είδους οχημάτων, θέρμανση…). Καύση που δημιουργεί τα λεγόμενα αέρια του θερμοκηπίου (κυρίως διοξείδιο του άνθρακα) που φυλακίζουν την ηλιακή θερμότητα στη γήινη ατμόσφαιρα και στους ωκεανούς με τελική συνέπεια την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης περιλαμβάνουν μια σειρά από ακραία φυσικά φαινόμενα (αυξημένος αριθμός κυμάτων καύσωνα, ακραίες καταιγίδες, εκτεταμένη ξηρασία, αλλαγές στη συμπεριφορά των ανέμων, λιώσιμο των πάγων, άνοδος του επιπέδου των ωκεανών, κλπ.) με δραματικές συνέπειες για τους ανθρώπους και τη φύση. Μεταξύ αυτών των ακραίων φαινομένων να τολμήσω να συμπεριλάβω εκείνα του φετινού άγριου καλοκαιριού στην Ελλάδα, που επιδείνωσαν σε τραγικό βαθμό τις συνέπειες των αιτιών που αναφέραμε;

Τα όσα έρχονται θα είναι ακόμα χειρότερα, προειδοποιούν οι επιστήμονες. Εκτός εάν…

Αλλά γι’ αυτό σε επόμενο κείμενό μας.

Υστερόγραφο σε ένα καλοκαίρι που δεν τέλειωσε ακόμα

Το καλοκαίρι δεν τέλειωσε ακόμα. Όμως οι πληγές που άνοιξε στα δάση μας, στο σώμα της Ελλάδας φέτος, είναι τόσο βαθιές και θα πάρει τόσο καιρό (δεκαετίες) για να επουλωθούν, που μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι αυτές οι πληγές ήταν η ταυτότητα του φετινού καλοκαιριού.

Εκτός κι αν μας περιμένουν χειρότερα. Η αλλαγή του κλίματος και η μη αλλαγή των ανθρώπων δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας.

Τι θα μπορούσαμε να πούμε σαν υστερόγραφο σε αυτό το καλοκαίρι;

Νομίζω δεν έχουν νόημα άλλοι θρήνοι. Αντίθετα, έχει νόημα να βρεθεί τι έφταιξε σε όλα τα επίπεδα, από το ατομικό των εμπρηστών μέχρι εκείνο της ηγεσίας του πυροσβεστικού σώματος και, φυσικά, της υπεύθυνης (δηλαδή ανεύθυνης) πολιτικής ηγεσίας και να υποστούν όλοι αυτοί τις συνέπειες.

Πάνω από όλα, έχει νόημα κάθε συνειδητός πολίτης να παίξει το ρόλο του.

Που, κατά τη γνώμη μου, είναι να πιέσει με κάθε τρόπο, μέσα από όπου μπορεί, και κυρίως μέσα από συλλογικά όργανα όπως είναι οι κινήσεις πολιτών, για να καλυφθούν οι ελλείψεις σε έμψυχο και άψυχο υλικό για την προστασία των δασών, τοπικά, περιφερειακά, και σε εθνικό επίπεδο. Για να υπάρξει επιτέλους σε όλα αυτά τα επίπεδα οργανωμένη και με επιτελικά σχέδια δράσης έγκαιρη προετοιμασία για τα ακόμα πιο δύσκολα χρόνια που έρχονται.

Και τέλος, έχει νόημα κάθε συνειδητός πολίτης να βοηθήσει στη δημιουργία εθελοντικών ομάδων υποστήριξης (για την επάνδρωση παρατηρητηρίων, για τη βοήθεια στην κατάσβεση, για την επιτήρηση μετά ώστε να αποφευχθούν αναζωπυρώσεις) των δυνάμεων δασικής προστασίας που θα ενταχθούν στα παραπάνω σχέδια. Και φυσικά να ενταχθεί σε αυτές. Καθένας μπορεί, καθένας χρειάζεται.